DHCP nədir? DHCP Server necə işləyir?

DHCP və ya Dynamic Host Configuration Protocol, serverə şəbəkədəki kompüterə avtomatik olaraq IP ünvan təyin etməyə imkan verən şəbəkə protokoludur.

orxan08 Noyabr 2024

306 6 minutes read

Oxundu: 345

Salam əziz oxucular bu gün sizə komputerlər öz aralarında necə İP aldığını düşünmüsünüz? Komputer IP almaq prosesi necə aparılır? aşağıdakı məaqələdə qeyd edilibdir.
DHCP və ya Dynamic Host Configuration Protocol, serverə şəbəkədəki kompüterə avtomatik olaraq IP ünvan təyin etməyə imkan verən şəbəkə protokoludur. Bu, şəbəkə administratorunun şəbəkədəki bütün cihazlara IP ünvanlarını əl ilə təyin etmə ehtiyacını aradan qaldırır.

DHCP kompüterə və ya clentə şəbəkədəki DHCP serverindən IP ünvanı tələb etməyə icazə verməklə işləyir. DHCP serveri daha sonra müştəriyə mövcud IP ünvanını təyin edir və müştərini standart şlüz və DNS server kimi digər şəbəkə konfiqurasiyası məlumatı ilə təmin edir.

DHCP-dən istifadə şəbəkədə IP ünvanlarını daha asan idarə etməyə imkan verir və IP ünvanlarının unikal və düzgün konfiqurasiya edilməsini təmin edir. DHCP artıq istifadə olunmayan IP ünvanlarını avtomatik olaraq təkrar emal edə bildiyi üçün o, həm də IP ünvanlarından daha səmərəli istifadə etməyə imkan verir.

DHCP simli və ya simsiz bağlantılarda və bütün cihaz tiplərində işləyir. Soyuducunuzdan tutmuş smart saatınıza qədər demək olar ki, hər bir şəbəkə cihazı qoşulmaq üçün DHCP-dən istifadə edir.

İP almaq prosesi aşağıdakı kimi olur

Discovery

Müştəri (şəbəkə cihazı) şəbəkəyə qoşulduqda, DHCP serveri tapmaq üçün yayım (broadcast) üsulu ilə DHCP Discover mesajı göndərir.

Bu mesaj bütün şəbəkədə yayılır, beləliklə şəbəkədəki bütün DHCP serverlər bu mesajı qəbul edə bilər.

Offer

DHCP server müştəridən gələn mesajı qəbul etdikdə, ona bir IP ünvanı və digər şəbəkə parametrləri təklif edən DHCP Offer mesajı göndərir.

Bu mesaj müştəriyə uyğun bir IP ünvanı təklif edir, lakin bu mərhələdə müştəri həmin ünvanı hələ qəbul etmir.

Request

Müştəri, aldığı təkliflərdən birini seçdikdən sonra, həmin IP ünvanını qəbul etmək üçün DHCP Request mesajı göndərir.

Bu mesaj həmçinin yayım kimi göndərilir ki, digər DHCP serverlər təklif etdikləri IP ünvanını ləğv etsinlər.

Acknowledgement

DHCP server müştərinin sorğusunu qəbul etdikdən sonra, müştəriyə təsdiq mesajı olan DHCP Acknowledgement (ACK) göndərir.

Bu mesajda müştərinin istifadə edəcəyi IP ünvanı, subnet maskası, gateway və DNS parametrləri yer alır.

Renewal

Müştəri, DHCP-dən aldığı IP ünvanını müəyyən bir müddət (kirayə vaxtı) istifadə edir.

Kirayə vaxtının yarısında müştəri DHCP serverdən həmin IP ünvanını yenidən təsdiqləməsini istəyir. Əgər server razılaşırsa, yeni bir ACK mesajı ilə cavab verir və müddəti uzadır.

DHCP aşağıdakı kimi işləyir

Kompüter və ya müştəri şəbəkədə IP ünvanı tələb edən yayım mesajı göndərir.
DHCP server sorğunu qəbul edir və idarə etdiyi ünvanlar hovuzundan mövcud IP ünvanını seçir.
DHCP serveri IP ünvanı, standart şlüz və DNS serveri kimi digər şəbəkə konfiqurasiyası məlumatlarını təklif edən müştəriyə cavab göndərir.
Müştəri təklifi qəbul edir və təyin edilmiş IP ünvanı və digər şəbəkə parametrləri ilə özünü konfiqurasiya edir.
DHCP serveri müştərinin məlumatlarını, o cümlədən IP ünvanını DHCP icarə cədvəli adlanan verilənlər bazasında qeyd edir.
Cilent artıq təyin edilmiş IP ünvanından istifadə edərək şəbəkədə əlaqə saxlaya bilər.
Bu proses adətən avtomatik və şəffaf şəkildə baş verir. Beləliklə, istifadəçinin IP ünvanlarını və ya digər şəbəkə parametrlərini əl ilə konfiqurasiya etməkdən narahat olması lazım deyil.

Əhəmiyyətli DHCP Komponentləri aşağıdaı kimidir.
DHCP əsas iş axınına əsaslanan IP idarəetmə və konfiqurasiya tapşırıqlarını idarə edir. DHCP-də iştirak edən bir neçə komponent var və hər bir komponent bu prosesdə mühüm rol oynayır.

DHCP cilent: Şəbəkədəki DHCP serverindən IP ünvanı tələb edən cihaz.

DHCP server: Şəbəkədə IP ünvanlar hovuzunu idarə edən və onları DHCP cilentlərinə təyin edən cihaz.

DHCP icarə cədvəli: DHCP serveri tərəfindən saxlanılan və hansı IP ünvanlarının istifadə edildiyini və hansının mövcud olduğunu izləyən verilənlər bazası.

DHCP təklifi: DHCP serveri tərəfindən DHCP müştərisinə IP ünvanı və digər şəbəkə konfiqurasiyası məlumatı təqdim edən mesaj.

DHCP sorğusu: DHCP müştərisi tərəfindən DHCP serverinə IP ünvanı və digər şəbəkə konfiqurasiyası məlumatı tələb edən mesaj.

DHCP təsdiqi: DHCP serveri tərəfindən DHCP müştərisinə göndərilən, müştərinin sorğusunu qəbul edən və təyin edilmiş IP ünvanını və digər şəbəkə konfiqurasiya məlumatlarını təsdiqləyən mesaj.

Bu komponentlər DHCP əməliyyatını aktivləşdirmək və şəbəkədəki cihazlara avtomatik olaraq IP ünvanlarını və digər şəbəkə konfiqurasiya məlumatlarını əldə etməyə imkan vermək üçün birlikdə işləyir.

DHCP-nin üstünlükləri nələrdir axı?
Şəbəkədə DHCP (Dinamik Host Konfiqurasiya Protokolu) istifadə etməyin bir sıra üstünlükləri var. Bu üstünlüklərə aşağıdakılar daxildir:

DHCP mərkəzi serverə şəbəkədəki cihazlara avtomatik olaraq IP ünvanlarını təyin etməyə imkan verməklə şəbəkənin idarə edilməsini asanlaşdırır. Bu, şəbəkə administratorunun IP ünvanlarını əl ilə təyin etmək və idarə etmək ehtiyacını aradan qaldırır.
DHCP IP ünvanlarının unikal olmasını və müvafiq şəkildə konfiqurasiya edilməsini təmin etməklə şəbəkə münaqişələrinin və əlaqə problemlərinin qarşısını alır.
DHCP artıq istifadə olunmayan IP ünvanlarını təkrar emal etməklə IP ünvanlarından daha səmərəli istifadə etməyə imkan verir. Bu, IP ünvanlarını qorumağa və əl ilə IP ünvanlarının idarə edilməsi ehtiyacını azaltmağa kömək edir.
DHCP şəbəkədəki cihazlara standart şlüz və DNS server kimi digər şəbəkə konfiqurasiyası məlumatlarını təmin edə bilər. Bu, cihazların düzgün konfiqurasiya edilməsini və şəbəkəyə və internetə qoşula bilməsini təmin edir.
Ümumiyyətlə, DHCP-dən istifadə şəbəkə performansını və etibarlılığını yaxşılaşdırmağa kömək edir və şəbəkəni idarə etməyi və saxlamağı asanlaşdırır.

DHCP ilə bağlı potensial yarana biləcək problemlər
Şəbəkədə DHCP (Dinamik Host Konfiqurasiya Protokolu) istifadə edərkən yarana biləcək bəzi potensial problemlər də var. DHCP ilə əlaqəli bəzi ümumi problemlərə aşağıdakılar daxildir:

DHCP server xətası: DHCP serveri sıradan çıxarsa və ya əlçatmaz olarsa, DHCP müştəriləri IP ünvanlarını və ya digər şəbəkə konfiqurasiya məlumatlarını əldə edə bilməz. Bu, şəbəkədə əlaqə problemlərinə səbəb ola bilər.

DHCP icarə müddəti: DHCP icarələri adətən müəyyən bir müddət üçün təyin edilir və sonra başa çatır. Əgər DHCP müştərisi icarə müddəti bitməmiş icarə müddətini yeniləməsə, o, IP ünvanını və digər şəbəkə konfiqurasiya məlumatlarını itirir. Bu, şəbəkədə əlaqə problemlərinə səbəb ola bilər.

DHCP IP ünvanı ziddiyyətləri: Şəbəkədəki iki cihaza təsadüfən eyni IP ünvanı təyin edilərsə, bu, IP ünvanı münaqişəsinə səbəb ola bilər. Bu, hər iki cihaz üçün əlaqə problemlərinə səbəb ola bilər.

DHCP təhlükəsizlik riskləri: DHCP heç bir daxili təhlükəsizlik tədbiri təmin etmir, yəni DHCP trafiki zərərli hakerlərin hücumlarına qarşı həssas ola bilər.

Ümumiyyətlə, şəbəkədə DHCP-dən istifadə ilə bağlı yarana biləcək problemləri minimuma endirmək üçün DHCP serverinin düzgün konfiqurasiyası və saxlanması vacibdir.

DHCP haqqında ən çox verilən suallar aşağıdakı kimidir
1. Statik və DHCP IP arasındakı fərq nədir?
Statik IP ünvanı ilə dinamik IP ünvanı (həmçinin DHCP IP kimi tanınır) arasındakı əsas fərq, IP ünvanının şəbəkədəki cihaza necə təyin edilməsidir.

Statik IP ünvanı şəbəkə administratoru tərəfindən cihaza əl ilə təyin edilən sabit IP ünvanıdır. Bu o deməkdir ki, IP ünvanı dəyişmir və cihazın ömrü boyu eyni qalır.

Digər tərəfdən, dinamik IP ünvanı DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol) serveri tərəfindən avtomatik olaraq cihaza təyin edilən IP ünvanıdır. Bu o deməkdir ki, IP ünvanı zamanla, adətən cihaz yenidən işə salındıqda və ya DHCP icarə müddəti bitdikdə dəyişə bilər.

Ümumiyyətlə, statik və dinamik IP ünvanları arasındakı əsas fərq ondan ibarətdir ki, statik IP ünvanları əl ilə təyin edilir və dəyişmir, dinamik IP ünvanları isə avtomatik olaraq təyin olunur və zaman keçdikcə dəyişə bilər.

2. DHCP DNS-dən nə ilə fərqlənir?
DHCP və DNS fərqli məqsədlərə xidmət edən iki fərqli şəbəkə protokoludur.

DHCP, serverə şəbəkədəki cihazlara avtomatik olaraq IP ünvanlarını təyin etməyə imkan verən bir protokoldur. O, IP ünvanlarının səmərəli bölüşdürülməsinə və idarə olunmasına imkan verir və standart şlüz və DNS server kimi digər şəbəkə konfiqurasiyası məlumatlarını təmin edir.

DNS insan tərəfindən oxuna bilən domen adlarının (məsələn, www.google.com) maşın tərəfindən oxuna bilən IP ünvanlarına tərcüməsini təmin edən protokoldur. O, şəbəkədəki cihazlara IP ünvanları əvəzinə asanlıqla yadda qalan domen adlarından istifadə edərək vebsaytlara və digər internet resurslarına daxil olmaq imkanı verir.

Xülasə, DHCP IP ünvanlarını və digər şəbəkə parametrlərini idarə etmək üçün, DNS isə domen adlarını IP ünvanlarına çevirmək üçün istifadə olunur. Hər ikisi şəbəkə bağlantısını təmin etmək üçün birlikdə istifadə edilən vacib protokollardır.

3. DHCP-nin məqsədi nədir?
DHCP-nin məqsədi şəbəkədəki cihazlara IP ünvanlarının və digər şəbəkə konfiqurasiyası məlumatlarının təyin edilməsi prosesini avtomatlaşdırmaqdır.

DHCP DHCP server adlanan mərkəzi serverə IP ünvanlar hovuzunu idarə etməyə və onları avtomatik olaraq şəbəkədəki DHCP müştərilərinə təyin etməyə imkan verir. Bu, şəbəkə administratorunun şəbəkədəki hər bir cihaza IP ünvanlarını və digər şəbəkə parametrlərini əl ilə təyin etmə ehtiyacını aradan qaldırır.

IP ünvanlarına əlavə olaraq, DHCP DHCP müştərilərinə standart şlüz və DNS serveri kimi digər şəbəkə konfiqurasiyası məlumatlarını da təqdim edə bilər. Bu, cihazların düzgün konfiqurasiya edilməsini və şəbəkəyə və internetə qoşula bilməsini təmin edir.

Ümumiyyətlə, DHCP-nin əsas məqsədi şəbəkə parametrlərinin konfiqurasiyası prosesini sadələşdirmək və şəbəkənin etibarlılığını və performansını artırmaqdır.

4. DHCP BOOTP və ya RARP-dən nə ilə fərqlənir?
DHCP BOOTP və RARP-ə bənzəyir, lakin bu köhnə protokollar üzərində bəzi əhəmiyyətli təkmilləşdirmələr təklif edir.

Həm BOOTP, həm də RARP şəbəkədəki cihazlara IP ünvanları kimi şəbəkə konfiqurasiyası məlumatlarını təmin etmək üçün nəzərdə tutulub. Bununla belə, onların bəzi məhdudiyyətləri var idi, məsələn, MAC ünvanlarının IP ünvanlarına statik xəritələşdirilməsi ehtiyacı, bu da onları böyük şəbəkələrdə idarə etməyi çətinləşdirirdi.

DHCP bu məhdudiyyətləri aradan qaldırmaq və şəbəkə konfiqurasiyası məlumatlarını idarə etmək üçün daha çevik və genişlənə bilən həll təmin etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. O, IP ünvanlarının dinamik təyin edilməsinə və təkrar istifadəsinə imkan verən DHCP lizinq konsepsiyasını təqdim etdi və standart şlüz və DNS server kimi əlavə şəbəkə konfiqurasiyası seçimlərinə dəstək əlavə etdi.

Ümumiyyətlə, deyə bilərik ki, DHCP şəbəkə konfiqurasiyası məlumatlarını idarə etmək üçün daha çox çeviklik və miqyaslılıq təklif edən BOOTP və RARP-nin yenilənmiş və təkmilləşdirilmiş versiyasıdır.

5. DHCP statik olaraq müəyyən edilmiş ünvanları dəstəkləyə bilərmi?
Bəli, statik olaraq təyin edilmiş IP ünvanlarını dəstəkləyə bilər.

Varsayılan olaraq, DHCP şəbəkədəki cihazlara IP ünvanlarını dinamik təyin etmək üçün istifadə olunur. Bu o deməkdir ki, DHCP server IP ünvanlar hovuzunu idarə edir və lazım olduqda onları avtomatik olaraq DHCP müştərilərinə təyin edir.

Bununla belə, DHCP həmçinin şəbəkədəki xüsusi qurğular üçün IP ünvanlarını statik olaraq təyin etməyə imkan verir. Bu o deməkdir ki, şəbəkə administratoru cihaza sabit IP ünvanını əl ilə təyin edə bilər və DHCP server hər dəfə IP ünvanını tələb etdikdə həmin xüsusi IP ünvanını həmin cihaza təyin edəcək.

Ümumiyyətlə, DHCP adətən IP ünvanlarını dinamik təyin etmək üçün istifadə olunsa da, şəbəkədəki xüsusi qurğular üçün statik olaraq müəyyən edilmiş IP ünvanlarını dəstəkləmək imkanı da var.

Məlumatlarından istifadə edildi.

Microsoft.com

techtarget