Parol siyasəti, təşkilatlarda və fərdi istifadəçilər arasında məlumatların qorunması və təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün vacib bir elementdir. Güclü parol siyasətləri, istifadəçilərin təhlükəsizlik riski yaratmalarını önləyir və məlumatların icazəsiz şəxslər tərəfindən əldə edilməsini əngəlləyir.
1. Parol siyasətinin əhəmiyyəti -Parol siyasətləri, hər bir istifadəçi üçün təsdiqlənmiş və etibarlı parolların istifadəsini təmin edərək aşağıdakı məqsədləri həyata keçirir:
Hücumları əngəlləmək – Güclü parolların istifadəsi kiberhücumları, xüsusilə “brute-force” və “dictionary” hücumlarını azaltmağa kömək edir.
Dataların qorunması – Parol siyasəti, istifadəçilərin şəxsi və təşkilati məlumatlarını qoruyur, məlumatların icazəsiz şəxslər tərəfindən ələ keçirilməsini əngəlləyir.
Uyğunluq və tənzimləmə – Bir çox sənaye və təşkilat, müəyyən təhlükəsizlik standartlarına riayət etmək üçün parol siyasətini tətbiq edir. Məsələn, HIPAA, PCI-DSS kimi standartlar bu növ siyasətləri tələb edir.
2. Güclü parol yaratma qaydaları
Güclü parol yaratmağın əsas prinsipləri aşağıdakılardır.
Uzunluq – Parolun ən azı 12-16 simvoldan ibarət olması tövsiyə olunur.
Çeşitlilik – Parolda hərf (kiçik və böyüklər), rəqəmlər və xüsusi simvolların qarışığı olmalıdır.
Asan təxmin edilməyən parollar – Parolda sadə və təkrarlanan sözlərdən qaçın. Məsələn, “123456” və ya “password” kimi parollar təhlükəlidir.
Söz birləşmələri – Parolda “q2-5K@2!” kimi təsadüfi simvolların birləşməsi istifadə etmək daha təhlükəsizdir.
Parol yadında saxlama – Parolları təhlükəsiz bir yerdə saxlamaq və unutmamaq üçün şifrə menecerlərindən istifadə etmək tövsiyə edilir.
3. Parol təkrarı və istifadəsi
Parolun təkrarlanması, parol siyasətinin əsas prinsiplərindən biridir. Bu qaydalar aşağıdakıları əhatə edir:Parolun müddəti – Parolun müəyyən bir müddət sonra dəyişdirilməsi tələb olunur (məsələn, hər 90 gündə bir dəfə). Bu, mühafizə tədbirlərini gücləndirir və itirilmiş parolların təhlükəsini azaldır.
Parolun təkrarlanması qadağan edilməlidir İstifadəçilər eyni parolu təkrarlamamalıdırlar. Hər yeni parol əvvəlkindən fərqli olmalıdır.
Parol tarixçəsi – Əvvəlki parolların müəyyən bir müddət ərzində təkrarlanmasına icazə verilməməlidir.
4. Çox Faktorlu Doğrulama (MFA) – Çox faktorlu doğrulama, sadəcə parolun kifayət etmədiyi, əlavə doğrulama mərhələlərinin (SMS kodu, tətbiq etibarnaməsi, biometrik təsdiq) olduğu bir təhlükəsizlik addımıdır. MFA, hesabın təhlükəsizliyini artıraraq bir parolun itirilməsi və ya sızması riskini azaldır.
5. Parol qaydalarının monitorinqi və tətbiqi
Təşkilatlarda parol siyasətinin tətbiqi və izlənməsi vacibdir. Bunun üçün aşağıdakı üsullar tətbiq edilə bilər:
Parol gücü auditləri – Parolların gücünü qiymətləndirmək üçün avtomatik auditlər həyata keçirmək.
İstifadəçi təhsili – İstifadəçilərə güclü parol yaratmağın və parol təhlükəsizliyini qorumağın önəmi barədə təlimlər vermək. Sistem monitorinqi – Parol siyasətinə uyğun olmayan davranışları izləmək və vaxtında müdaxilə etmək.
6. Zərərli proqramlara qarşı təhlükəsizlik – Zərərli proqramlar və troyanlar parolları oğurlamaq üçün istifadə edilir. Buna görə, sistemlərdə anti-virus proqramlarının, firewall-ların və digər təhlükəsizlik tədbirlərinin mövcud olması vacibdir.
7. Parol Menecerlərindən İstifadə – Parol menecerləri, istifadəçilərin şifrələrini təhlükəsiz bir şəkildə saxlayıb, təkrarlanan və güclü parolların idarə olunmasını asanlaşdırır. Bu tətbiqlər, parol yaddaqalanlığını asanlaşdırır və daha çox təhlükəsizlik təmin edir.
8. Təşkilat səviyyəsində parol qaydaları – Təşkilatın öz parol siyasətini dəstəkləməsi vacibdir. Bu siyasət aşağıdakılarla əhatə olunmalıdır
Şirkət daxilində parol tələbləri (min. uzunluq, xüsusi simvollar, təkrarlanmazlıq).
İstifadəçilərin parol dəstəkləmə siyasətləri (parol menecerləri, MFA).
Yazılı siyasətlər və təlimatlar (istifadəçi hüququ, parolun yenilənməsi).
Yekunda isə
Güclü parol siyasətləri, kiberhücumları əngəlləmək və məlumatların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün vacib bir vasitədir. Hər bir istifadəçi və təşkilat, təhlükəsizlik standartlarına uyğun olaraq, parol siyasətini tətbiq etməli və mütəmadi olaraq yeniləməlidir. Güclü parolların istifadəsi, təhlükəsizlik təhdidlərinin qarşısını almağa və şəxsi məlumatların qorunmasına kömək edəcək.
