Bash Script (Bash skripti) Bash əmrlərini bir araya toplayaraq avtomatik şəkildə yerinə yetirən bir fayldır. Bu skriptlər, bir neçə əmri ardıcıl şəkildə icra etmək, müntəzəm tapşırıqları avtomatlaşdırmaq və sistem idarəçiliyini asanlaşdırmaq üçün istifadə olunur.
Bash skriptinin əsas xüsusiyyətləri aşağıdakı kimidir
- İşə salınma asanlığı: Skript faylını yaratdıqdan sonra yalnız bir komanda ilə bütün əmrləri icra edə bilərsiniz.
- Dəyişənlər və dövrlər: Dəyişənlərdən, şərtlərdən (if/else) və döngülərdən (for, while) istifadə edərək mürəkkəb əmrləri yerinə yetirmək mümkündür.
- Genişlənə bilən: Bütün Linux və Unix sistemlərində, eləcə də macOS-da istifadə oluna bilər.
Bash skriptləri, adətən .sh uzantısı ilə qeyd olunur. Məsələn, script.sh faylı bir Bash skripti ola bilər.
Bash skripti üçün bir nümunə aşağıdakılardır:
!/bin/bash
Dəyişənlər
ad=”Bash Skripti”
sayi=5
Ekrana yazdır
echo “Salam, $ad!”
Dövr ilə sayıları çap et
echo “1-dən $sayi-ya qədər olan ədədlər:”
for ((i=1; i<=sayi; i++))
do
echo $i
done
“`
Skripti necə işlətmək olar:
1. Faylı yaradın: Məsələn, `ornek.sh` adıyla bir fayl yaradın.
2. İcazə verin: Terminalda aşağıdakı əmr ilə icazə verin:
chmod +x ornek.sh
3. İcra edin: Faylı aşağıdakı əmr ilə işə salın:
./numune.sh
Bu skript “Salam, Bash Skripti!” mesajını ekrana yazdıracaq və 1-dən 5-ə qədər olan ədədləri göstərəcək.
Bash skriptinin kiçik bir nümunəsi belə ola bilər:
#!/bin/bash
# Bir dəyişən təyin edirik
ad=”Orxan Calalov”
# Dəyişəni ekrana çap edirik
echo “Salam, $ad!”
Bu skript icra edildikdə, ekranda “Salam,Orxan Calalov!” yazısı görünəcək. Əmrləri bu şəkildə toplu şəkildə yaza və icra edə bilərsiniz.
Bash skripti üçün bir nümunə aşağıdakılardır:
# Dəyişənlər
ad=“Bash Skripti”
sayi=5
# Ekrana yazdır
echo "Salam, $ad!"# Dövr ilə sayıları çap et
echo "1-dən $sayi-ya qədər olan ədədlər:"
for ((i=1; i<=sayi; i++))
do
echo $i
doneSkripti necə işlətmək olar?
- Faylı yaradın: Məsələn,
numune.shadıyla bir fayl yaradın. - İcazə verin: Terminalda aşağıdakı əmr ilə icazə verin:
bash
chmod +x ornek.sh
- İcra edin: Faylı aşağıdakı əmr ilə işə salın:
bash
./numune.sh
Bu skript “Salam, Bash Skripti!” mesajını ekrana yazdıracaq və 1-dən 5-ə qədər olan ədədləri göstərəcək.
Bash skriptində dəyişənlər, verilənləri saxlamaq və istifadə etmək üçün istifadə olunur. Dəyişənlər yaratmaq və onlarla işləmək olduqca sadədir. Aşağıda dəyişənlərin necə yaradılacağına və istifadə olunacağına dair bir nümunə təqdim edirəm:
Dəyişənlərin yaradılması və istifadəsi
Dəyişənlərin qaydaları
- Təyin etmə: Dəyişənlər adlandırarkən, ondan sonra boşluq olmamalıdır. Məsələn,
ad="Orxan Calalov"doğrudur, ammaad = "Orxan Calalov"yanlışdır. - Dəyişənləri çağırmaq üçün: Dəyişənlərin dəyərini çağırmaq üçün
$simvolundan istifadə edilir, məsələn,echo $ad. - Riyazi Hesablamalar: Riyazi əməliyyatlar üçün
$(( ))istifadə edilir. Məsələn,yas=$((yas + 1)).
Skripti işə salmaq üşün
Bu skripti .sh uzantılı fayl şəklində saxlayıb, icra etmək üçün əvvəlki mesajda izah etdiyim adımları izləyə bilərsiniz.
Linux Bash-da operatorlar, əmrləri və ifadələri birləşdirmək, manipulyasiya etmək və şərtləri qiymətləndirmək üçün istifadə olunur. Aşağıda bəzi əsas Bash operatorlarının növləri və onların istifadəsi haqqında məlumat verilmişdir:
Riyazi operatorlar
Bu operatorlar riyazi əməliyyatlar aparmaq üçün istifadə olunur.
- Toplama:
+ - Çıxma:
- - Vurma:
* - Bölmə:
/ - Modul:
%(qalıq)
Nümunə
a=10
b=5
c=$((a + b)) # Toplama
echo $c # Nəticə: 15
Müqayisə operatorları
Şərtləri qiymətləndirmək üçün istifadə olunur.
- Bərabərdir:
-eq - Bərabər deyil:
-ne - Böyükdür:
-gt - Kiçikdir:
-lt - Böyük və ya bərabərdir:
-ge - Kiçik və ya bərabərdir:
-le
Nümunə:
if [ $a -gt $b ]; then
echo "$a b-dən böyükdür"
fi
Məntiqi operatorları
Şərtləri birləşdirmək üçün istifadə olunur.
- Və:
&& - Və ya:
|| - Değil:
!
Nümunə:
if [ $a -gt 0 ] && [ $b -gt 0 ]; then
echo "Hər iki ədəd müsbətdir."
fi
Sıralama operatorları
Döngülərdə və ya şərtlərdə istifadə olunur.
- Bütün ədədləri göstərmək:
* - Fayl adını göstərmək:
? - Fayl adını göstərmək (bir xarakter):
[ ]
Nümunə:
for file in *.txt; do
echo "Fayl: $file"
done
Məlumat operatorları
Dəyişənlərin dəyərlərini yoxlamaq və manipulyasiya etmək üçün istifadə olunur.
- Dəyişəni yoxla:
-z(boşdursa) - Dəyişəni yoxla:
-n(doldurulubsa) - Dəyişən var:
-e( Əgər fayl varsa)
Nümunə:
if [ -z "$ad" ]; then
echo "Dəyişən boşdur."
fi
Bu operatorlar Bash skriptinizdə daha mürəkkəb əmrlər və şərtlər yaratmağa kömək edir. Hər hansı bir operator haqqında daha ətraflı məlumat və ya nümunə istəsəniz, məmnuniyyətlə kömək edərəm!
