NGX termini adətən Nginx (engine-x kimi oxunur) veb serverinə istinad edir. Nginx yüksək performanslı, açıq mənbə kodlu veb server və tərs proksi serverdir. O, həmçinin load balancer (yük paylayıcı), HTTP keşi və e-poçt (IMAP/POP3) proksi server kimi də istifadə oluna bilər. İlk dəfə 2004-cü ildə rus proqramçısı İqor Sysoev tərəfindən hazırlanmışdır və o vaxtdan bəri dünyada milyonlarla veb sayt tərəfindən istifadə olunur.
NGX-in əsas üstünlüyü onun asinxron və hadisə əsaslı memarlığıdır. Ənənəvi veb serverlər hər bir əlaqə üçün ayrıca proses və ya yiv (thread) yaradır, bu da yüksək trafikdə resurs israfına səbəb olur. Amma NGX eyni anda minlərlə əlaqəni tək bir prosess daxilində effektiv şəkildə idarə edə bilir.
NGX tez-tez HTTP server kimi istifadə olunur. Bu halda, istifadəçilərin istəklərinə uyğun olaraq statik fayllar (HTML, CSS, şəkillər və s.) təqdim edir. Lakin NGX həmçinin tərs proksi server funksiyasını da yerinə yetirə bilər. Məsələn, NGX istifadəçi istəklərini qəbul edərək onları arxa plandakı tətbiqlərə yönləndirir (məsələn, Node.js, PHP-FPM və ya Apache serverlərinə). Bu, veb tətbiqinin təhlükəsizliyini, performansını və çevikliyini artırır.
NGX həmçinin yük balanslaşdırma üçün ideal seçimdir. Trafik müxtəlif serverlərə yönləndirilərək daha sabit və səmərəli xidmət göstərilməsi təmin edilir. Bu xüsusilə yüksək trafikli veb tətbiqlərdə kritik əhəmiyyət daşıyır. NGX round-robin, IP-hash, least connections və digər strategiyaları dəstəkləyir.
NGX-in konfiqurasiya faylları çox güclü və çevikdir. /etc/nginx/nginx.conf kimi əsas konfiqurasiya faylında server blokları, location direktivləri və digər ayarlarla NGX-in davranışı dəqiq tənzimlənə bilər. Bu konfiqurasiya sintaksisi həm güclü, həm də oxunaqlıdır.
NGX həm də HTTPS dəstəyi verir. SSL sertifikatları ilə birlikdə təhlükəsiz əlaqələr qurmaq mümkündür. Bu məqsədlə Let’s Encrypt kimi xidmətlərdən istifadə edərək pulsuz sertifikat əldə edilə və avtomatik yeniləmələr qurula bilər.
Son illərdə NGX geniş şəkildə mikroxidmət memarlığı və konteyner əsaslı tətbiqlərdə də istifadə olunur. Məsələn, Docker və Kubernetes mühitlərində NGX tərs proksi və ya API Gateway kimi qurulur.
NGX həmçinin cache (keşləmə) funksionallığına malikdir. Bu xüsusiyyət sayəsində tez-tez tələb olunan məzmunlar yadda saxlanılaraq server yüklənməsi azaldılır və cavab müddətləri qısaldılır.
Nəticə etibarilə, NGX yüksək sürət, aşağı resurs istehlakı və güclü çeviklik təklif edən veb server həllidir. Kiçik şəxsi bloqlardan tutmuş, dünyanın ən böyük saytlarına qədər NGX geniş istifadə olunur. Bu səbəbdən NGX müasir veb infrastrukturların əsas daşlarından biridir.
