Salam əziz dostlar,Bu gün sizə Linux-u başa düşmək istəyirsinizsə onun fayl sisteminin quruluşunu başa düşməlisiniz. Linux-da Fayl Sistemi İerarxiyası (Filesystem Hierarchy Standard – FHS) Linux əməliyyat sistemlərində faylların və folderlərin necə quruluşa malik olunduğunu müəyyən edən standartdır. Bu ierarxiya əməliyyat sisteminin daha sürətli işləməsini və idarə olunmasını təmin edir. Fayl sistemi köklü şəkildə təşkil olunub və root folderdən (/) başlayır. Hər bir folderin spesifik funksiyası var.
Əsas Fayl Sistemi Folderləri və Təyinatı:
1. / – Root Directory (Kök folderi)
Bütün fayl sisteminin əsas və ən əhəmiyyətli başlanğıc nöqtəsidir. Bütün digər folderlər və fayllar bu folderin altında yerləşir. User və ya sistem fayllarının yerləşdiyi digər folderlərə çıxış buradan həyata keçirilir.
2. /bin – Binary İcra Edilən Fayllar
Linux distrolarının hər hansı bir əməliyyat sistemi yüklənərkən və ya təhlükəsizlik rejimində işlədikdə istifadə olunan əsas komanda faylları burada saxlanılır. Məsələn, ls, cp, mv, rm, cat və s. kimi əsas komandalar buradadır.
3. /sbin – System Binary İcra Faylları
Sistem administrasiyası ilə bağlı komandalar bura yerləşdirilir. Bunlara sistemin konfiqurasiya və confiq əmrləri daxildir. Məsələn, ifconfig, fdisk, reboot, shutdown və s.
4. /home – Userin home folderi
Bu folder fərdi userlərin şəxsi fayllarını saxladığı yerdir. Hər bir user üçün bir alt fodler yaradılır. Məsələn, /home/user1, /home/user2.
5. /root – Root userinin Ev folderi
Administrator və ya root userinin şəxsi folderidir. Bu, adi userlərin /home altında yerləşdirilməsindən fərqlidir. Root üçün xüsusi folder /root altındadır
6. /etc – Sistem Konfiqurasiya Faylları
Sistemə aid konfiqurasiya faylları və skriptlər burda yerləşdirilir. Bu folderdə şəbəkə parametrləri, user məlumatları, sistem parametrləri və digər konfiqurasiya faylları olur. Məsələn, passwd, hostname, hosts, fstab faylları buradadır.
7. /var – Dəyişən Məlumatlar
Sistemdə dəyişkən məlumatlar, yəni tez-tez dəyişən fayllar burada saxlanılır. /var/log sistem loqları, /var/spool çap və ya email kimi sıralamaalar /var/www veb server faylları burada saxlanır
8. /usr – Userin Proqramları və Kitabxanaları
Sistemdə quraşdırılmış proqramlar və onların kitabxanaları burada yerləşdirilir. Bu folder /bin və /sbin ilə oxşardır, lakin adi userlər üçün nəzərdə tutulub. /usr/bin, /usr/sbin, /usr/lib və /usr/share kimi alt folderlərə bölünür.
9. /opt – Opsional Proqramlar
Bu folder xüsusi və ya opsional proqram paketləri üçün nəzərdə tutulub. Adətən, kənardan komputerə yüklənın proqramlar buraya quraşdırılır. Hər bir paket öz folderə sahib olur.
10. /tmp – Müvəqqəti Fayllar
Müvəqqəti saxlanılacaq fayllar üçün nəzərdə tutulmuş folderdir. Komputer yenidən işə salındıqda bu folderdəki fayllar silinə bilir.
1. /dev – Komputerə taxıla bilən hissələr
Sistemdəki fiziki və virtual cihazlara giriş üçün fayllar burada yerləşir. Bütün cihazlar Linux-da fayl kimi idarə olunur. Məsələn, Hard disklər, USB cihazlar, terminallar, şəbəkə kartları /dev altında fayllar kimi olunur (məsələn, /dev/sda1, /dev/tty).
12. /proc – Sistem Məlumatları
Bu folder sistemin işləyən prosesləri və kernel haqqında məlumatları saxlayır. Məsələn, /proc/cpuinfo faylı prosessor haqqında məlumat verir, /proc/meminfo isə RAM istifadəsini göstərir.
13. /lib – Kitabxanalar
Sistem əməliyyatları üçün lazım olan dinamik kitabxanalar burada saxlanılır. Bu kitabxanalar, əsas icra olunan fayllar üçün lazım olan asılılıqları ehtiva edir.
14. /media və /mnt – Montaj Nöqtələri
/media folderi CD, DVD, USB driver kimi xarici qurğuları montaj etmək üçün istifadə edilir. /mnt isə adətən müvəqqəti montaj nöqtələri yaratmaq üçün istifadə olunur.
Linux sistem strukturu Linux-un müxtəlif versiyalarında bu qaydada qəbul edilir, bu da müxtəlif Linux distrolarındada eyni strukturda olur.
