Hardisk GPT (GUID Partition Table) disk bölümləmə sxemidir və sabit disklərdə (hardisk) bölümlərin (partition) idarə olunması üçün istifadə olunur. O, MBR-dən (Master Boot Record) daha yeni və daha çox imkanlar təklif edir. GPT xüsusilə böyük disklərdə daha çox bölmə yaratmaq və onlardan effektiv şəkildə istifadə etmək üçün nəzərdə tutulub.
GPT-nin xüsusiyyətləri:
Böyük disklərə dəstək: GPT, 2 TB-dan böyük Hard diskləri dəstəkləyir. MBR isə yalnız 2 TB-ya qədər diskləri idarə edə bilir.
Çoxlu bölmələr: GPT, 128-ə qədər ilkin (primary) bölmə yaratmağa imkan verir. MBR isə maksimum 4 ilkin bölmə ilə məhdudlaşır (və ya genişlənmiş bölmələrlə).
Daha etibarlı struktura malikdir: GPT diskin əvvəlində və sonunda zədələnmə halında bərpa olunması üçün ehtiyat başlıqlar (header) saxlayır. Bu da məlumatların daha təhlükəsiz olmasını təmin edir.
GUID ilə idarə olunur: Hər bir bölmənin və diskin unikal GUID (Globally Unique Identifier) var, bu isə hər bir bölməni unikal şəkildə identifikasiya etməyə imkan verir.
UEFI dəstəyi: GPT, UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) sistemləri üçün uyğundur, bu da yeni nəsil kompüterlərin BIOS əvəzinə istifadə etdiyi texnologiyadır.
Nəticə olaraq, GPT böyük həcimli disklərdə, daha çox bölmələr və məlumatların daha etibarlı şəkildə saxlanması üçün istifadə olunur.
Harddisk MBR (Master Boot Record) sabit disklərin bölümləmə sxemidir və diskin ilk sektorunda yerləşir. MBR, bölümlərin necə təşkil olunduğunu və hansı əməliyyat sisteminin yüklənəcəyini idarə edir. Bu sxem daha əvvəlki kompüter sistemləri üçün istifadə edilmişdir və GPT-dən daha məhdud imkanlara malikdir.
MBR-nin xüsusiyyətləri:
Disk ölçüsü məhdudiyyəti: MBR maksimum 2 TB həcmli diskləri dəstəkləyir. Diskin ölçüsü 2 TB-dan böyük olduqda, MBR bütün diski idarə edə bilmir.
Maksimum bölmə sayı: MBR yalnız 4 ilkin (primary) bölmə yaratmağa imkan verir. Bu məhdudiyyətdən yan keçmək üçün genişlənmiş (extended) bölmə və onun içində məntiqi (logical) bölmələr yaradıla bilər.
Yüklənmə kodu: MBR diskin ilk sektorunda yerləşən və əməliyyat sisteminin yüklənməsini idarə edən kiçik bir yüklənmə kodunu (bootloader) ehtiva edir.
Zədələnmə riski: MBR diskin yalnız bir yerində saxlanıldığı üçün zədələndikdə bərpası çətin olur və bəzən bütün diskin məlumatları zərər görə bilər.
Köhnə BIOS ilə uyğundur: MBR əsasən köhnə BIOS (Basic Input/Output System) əsaslı kompüter sistemləri üçün istifadə olunur.
MBR və GPT müqayisəsi:
MBR köhnə disk bölümləmə sxemidir və kiçik disklərdə istifadə üçün nəzərdə tutulmuşdur, halbuki GPT daha müasir və daha böyük disklər üçün uyğundur.
GPT daha çox bölmə və məlumatların daha etibarlı saxlanmasını təklif edir.
MBR bu gün də bəzi sistemlərdə istifadə edilsə də, böyük disklərdə və müasir sistemlərdə GPT üstünlük təşkil edir.
Harddisk Həcmi :
MBR: Maksimum 2 TB disk’ qədər dəstəkləyir. Əgər diskin həcmi 2 TB-dan böyükdürsə, MBR istifadə oluna bilməz.
GPT: 2 TB-dan böyük harddiskləri dəstəkləyir və çox böyük (eksabayt səviyyəsində) disk ölçülərinə uyğun gəlir.
2. Bölmə Sayı:
MBR: Maksimum 4 əsas (primary) sektor yarada bilir. Əgər daha çox bölmə lazımdırsa, birini genişlənmiş (extended) sektora çevirib onun daxilində əlavə məntiqi bölmələr yaradıla bilər.
GPT: Daha çox sayda bölmə dəstəkləyir (128 bölməyə qədər, hər bölmə üçün ayrıca genişlənmiş bölmə yaratmağa ehtiyac olmadan).
3. Uyğunluq:
MBR: Daha köhnə disk sektor metodudur və BIOS əsaslı sistemlərdə istifadə olunur.
GPT: UEFI əsaslı sistemlər üçün nəzərdə tutulub. BIOS-da GPT ilə işləmək mümkün olsa da, UEFI ilə tam uyumludur.
4. Etibarlılıq və Ehtiyat nüsxələri:
MBR: Boot qeydiyyatını yalnız diskin başlanğıcında saxlayır, əgər bu zədələnsə, bərpa çətin ola bilər.
GPT: Ehtiyatlı yanaşma ilə işləyir və boot məlumatlarının ehtiyat nüsxəsini saxlayır. Zədələnmə hallarında bərpa daha asandır.
5. Çapraz Platform Uyğunluq:
MBR: Köhnə Windows, macOS və Linux sistemləri ilə geniş şəkildə istifadə olunur və bu səbəbdən çox uyumludur.
GPT: Daha müasir əməliyyat sistemləri ilə uyğundur və 64-bit platformalara yönəlib.
Nəticə:
MBR: Kiçik disklər və köhnə sistemlər üçün uyğundur.
GPT: Böyük disklər və müasir sistemlər üçün daha yaxşı seçimdir.
