Linux distroları, Linux nüvəsindən (kernel) istifadə edərək hazırlanmış əməliyyat sistemləridir. Hər bir distroy özünəməxsus proqram təminatı, user interfeysi, idarəetmə alətləri və tənzimləmə metodları daxildir. Distrolar, müxtəlif istifadəçi tələblərinə, məqsədlərinə və ixtisaslaşmış tətbiq sahələrinə uyğun olaraq yaradılır.
Ən Populyar Linux Distroları
1. Ubuntu
- Haqqında: Debian əsasında yaradılıb. Yeni başlayanlar üçün nəzərdə tutulmuşdur.
- İstifadə sahəsi: Masaüstü və server mühitləri.
- Müsbət cəhətləri: İstifadəçi dostu interfeys, geniş cəmiyyət dəstəyi, çoxsaylı proqram təminatı mövcuddur.
- Versiyalar: Hər altı ayda bir yeni versiya çıxarılır, hər iki ildən bir LTS (uzunmüddətli dəstək) versiyası təqdim edilir.
2. Debian
- Haqqında: Stabil, etibarlı və açıq mənbə olan bir distrodur.
- İstifadə sahəsi: Serverlərdə, masaüstü sistemlərdə, inkişaf mühitlərində.
- Müsbət cəhətləri: Stabil versiyalar, geniş paket bazası, cəmiyyət tərəfindən dəstək.
- Təkliflər: “Testing” və “Unstable” (Sid) versiyaları yeni proqram təminatını sınaqdan keçirmək üçün istifadə olunur.
3. Fedora
- Haqqında: Red Hat tərəfindən dəstəklənir, yeni texnologiyaları sınamaq üçün istifadə olunur.
- İstifadə sahəsi: Masaüstü, inkişaf mühitləri.
- Müsbət cəhətləri: Müasir proqram təminatı, cəmiyyət tərəfindən aktiv dəstək, sürətli yeniləmələr.
- Versiyalar: Hər altı ayda bir yeni versiya təqdim edilir.
4. CentOS
- Haqqında: Red Hat Enterprise Linux-un (RHEL) açıq mənbə versiyasıdır.
- İstifadə sahəsi: Server mühitləri.
- Müsbət cəhətləri: Stabil, uzun müddətli dəstək, serverlər üçün optimallaşdırılmış.
- Qeydlər: 2020-ci ildən CentOS Stream adında yeni modelə keçid edilib, bu, rolling-release yanaşmasıdır.
5. Arch Linux
- Haqqında: Minimalist bir yanaşma ilə, istifadəçilərə öz sistemlərini sıfırdan qurmağa imkan tanıyır.
- İstifadə sahəsi: İnkişaf etdiricilər, texniki bilikləri olan istifadəçilər.
- Müsbət cəhətləri: Rolling release modeli, geniş konfiqurasiya imkanları, sənədləşmə.
- Təkliflər: Yaşayan mühit (live environment) olaraq istifadə edilə bilər.
6. Linux Mint
- Haqqında: Ubuntu əsasında, istifadəçi dostu interfeysi ilə tanınır.
- İstifadə sahəsi: Yeni başlayanlar, masaüstü mühitləri.
- Müsbət cəhətləri: Sadelik, rahatlıq, preinstalasiya olunmuş proqramlar.
- Versiyalar: Cinnamon, MATE, Xfce masaüstü mühitləri ilə gəlir.
7. openSUSE
- Haqqında: Stabil, inkişaf etmiş bir sistemdir, istifadəçilərə bir neçə fərqli masaüstü mühiti təqdim edir.
- İstifadə: Masaüstü, server mühitləri.
- Müsbət cəhətləri: YaST konfiqurasiya aləti, açıq mənbə cəmiyyət dəstəyi.
- Versiyalar: Leap (stabil) və Tumbleweed (rolling release) variantları var.
8. Manjaro
- Haqqında: Arch Linux əsasında, lakin daha istifadəyə hazır bir sistemdir.
- İstifadə: Yeni başlayanlar, inkişaf etdiricilər.
- Müsbət cəhətləri: İstifadəçi dostu, sürətli quraşdırma, rolling release modeli.
İstifadə Sferaları
- Masaüstü: Ubuntu, Linux Mint, Fedora, Manjaro kimi distrolar geniş istifadəçi bazasına malikdir.
- Serverlər: Debian, CentOS, Ubuntu Server, Fedora Server kimi distrolar, server mühitlərində etibarlılıq və stabilik təmin edir.
- Təhlükəsizlik: Kali Linux, Parrot OS kimi distrolar təhlükəsizlik testləri və etik hacking üçün nəzərdə tutulub.
- İnkişaf: Arch Linux, Fedora, Debian kimi distrolar inkişaf etdiricilər üçün idealdır.
Xülasə
Linux distroları, istifadəçilərin fərqli ehtiyaclarına uyğun geniş çeşiddə seçimlər təqdim edir. Hər biri öz spesifik məqsədlərinə və istifadəyə görə dizayn edilib, bu da Linux-un populyarlığını artırır. Hər bir distroyu öyrənmək və sınaqdan keçirmək, istifadəçilərə öz tələblərinə uyğun olanı tapmağa kömək edir.
