Bu məqalədə, Linux və digər əməliyyat sistemləri (Windows, macOS və s.) arasındakı əsas fərqləri ətraflı şəkildə izah edəcəyik. Linux, açıq mənbəli və özəlliklə inkişaf etdirilən bir əməliyyat sistemidir, digər əməliyyat sistemləri isə daha çox qapalı və kommersiya məqsədli olur. Bu məqalədə həmçinin hər bir sistemin xüsusiyyətlərinə və istifadə sahələrinə nəzər salacağıq.
1. Linux-un açıq mənbəli olması
Linux-un ən əsas fərqi onun açıq mənbəli olmasıdır. Bu, deməkdir ki, Linux əməliyyat sisteminin mənbə kodu hamı tərəfindən sərbəst əldə edilə bilər. Hər kəs bu kodu dəyişdirə, təkmilləşdirə və ya öz ehtiyaclarına uyğunlaşdıraraq istifadə edə bilər. Bu, Linux-u çox çevik və adaptiv edir.
Əksinə, Windows və macOS kimi əməliyyat sistemləri kommersiya məqsədli proqramlardır və onların mənbə kodu gizlidir. Bu, istifadəçilərin bu sistemləri dəyişdirmək və təkmilləşdirmək üçün məhdud imkanlara sahib olmasına səbəb olur
2. İstifadəçi təcrübəsi
Linux, bir çox fərqli istifadəçi interfeysi (GUI) ilə gəlir və istifadəçi təcrübəsi çoxluqla istifadəçinin seçiminə görə dəyişir. Məsələn, Ubuntu, Fedora, Debian kimi Linux paylamaları fərqli masaüstü mühitləri (GNOME, KDE, Xfce və s.) təklif edir. Linux-da istifadəçi təcrübəsi daha çox özelleştirilə bilər.Windows və macOS, daha sabit və istifadəçi dostu interfeyslər təklif edir, lakin istifadəçilərin daha az sərbəstliyi var. Windows-un əsas üstünlüyü onun çoxlu sayda istifadəçi tərəfindən tanınması və istifadəsinin sadəliyidir. macOS isə Apple məhsullarını istifadə edənlər üçün əla uyğunlaşma təklif edir və daha çox dizayn və multimedia işləri üçün üstünlük təşkil edir
3. Təhlükəsizlik
Linux, təhlükəsizlik baxımından bir çox üstünlüklərə malikdir. İlk növbədə, Linux-un açıq mənbəli olması, cəmiyyətin proqram təminatının zəif nöqtələrini tapmağa və onları düzəltməyə daha tez reaksiya verməsinə imkan tanıyır. Linux-un təhlükəsizlik xüsusiyyətləri də çox yaxşı inkişaf etdirilib, məsələn, SELinux (Security-Enhanced Linux) və AppArmor kimi mexanizmlər mövcuddur.Windows, daha çox istifadə olunan sistemlərdən biri olduğu üçün hakerlərin hədəfi olmaqla daha çox təhlükəsizlik problemləri ilə üzləşir. Bəzi zəifliklər, xüsusilə istifadəçilər qeyri-rəsmi və ya köhnəlmiş proqramlar istifadə etdikdə baş verə bilər. macOS isə ümumilikdə daha təhlükəsiz hesab olunsa da, Windows-dan fərqli olaraq daha az populyardır və buna görə hakerlər daha az maraqlanır.
4. Performans
Linux, xüsusən resursları məhdud olan cihazlarda çox yaxşı performans nümayiş etdirir. Əksər Linux paylamaları, sadə və yüngül proqramlar ilə işləyir, buna görə də daha az yaddaş və prosessor gücü tələb edir. Bu, Linux-u serverlər və köhnə cihazlar üçün çox populyar edir.Windows və macOS daha çox resurs tələb edən əməliyyat sistemləridir. Windows, istifadəçi interfeysi və çoxsaylı tətbiqləri ilə çoxlu yaddaş və CPU gücü istifadə edir. macOS isə xüsusilə yüksək performans tələb edən dizayn və video emalı proqramları üçün optimallaşdırılıb.
5. Yeniləmələr və Dəstək
Linux-un başqa bir üstünlüyü, istifadəçilərin əməliyyat sistemlərini müstəqil şəkildə yeniləmələrinə imkan tanıyan açıq mənbə modelidir. Linux-da yeniləmələr çox tez-tez olur və sistemin çoxsaylı paylamaları mövcuddur ki, bunlar istifadəçilərin öz ehtiyaclarına uyğun seçim etməsinə imkan tanıyır.Windows və macOS-da isə yeniləmələr daha mərkəzləşdirilmişdir. Windows istifadəçiləri ümumiyyətlə Microsoft tərəfindən göndərilən yeniləmələrə güvənirlər və bu yeniləmələr çox vaxt istifadəçi üçün müəyyən edilən vaxtlarda gəlir. macOS-da isə yeniləmələr əsasən Apple tərəfindən idarə olunur və istifadəçilər bu yeniləmələri çox vaxt avtomatik olaraq alırlar.
6. Proqram təminatı
Linux, çox sayda pulsuz və açıq mənbəli proqram təminatına sahibdir. Bəzi peşəkar proqramlar Linux üçün mövcud olmasa da, çox sayda alternativ və faydalı proqramlar var. Məsələn, ofis tətbiqləri, qrafika proqramları, proqramlaşdırma alətləri və daha çoxu Linux üçün əlçatandır.Windows və macOS daha çox ticarət proqramları ilə məşhurdur. Həm Windows, həm də macOS üçün geniş bir proqram təminatı bazası mövcuddur, lakin çox vaxt bu proqramlar ödənişlidir və ya qapalı mənbəli olur.
7. İstifadə sahələrinə baxdıqda
Linux, daha çox serverlər, superkompüterlər, bulud platformaları və inkişaf mühitləri üçün istifadə olunur. Linux-un etibarlılığı və performansı onu bu sahələrdə çox məşhur edir. Əlavə olaraq, Linux həmçinin IoT (Internet of Things) və mobil cihazlar (Android əməliyyat sistemi) üçün də istifadə olunur.Windows, daha çox şəxsi kompüterlər və biznes mühitlərində istifadə olunur. Windows-un çoxsaylı proqram təminatına dəstəyi və geniş istifadəçi bazası onu ən populyar əməliyyat sistemi edir.macOS isə xüsusilə dizayn və multimedia sahələrində peşəkarlar tərəfindən çox sevilir. İnstall edilmiş proqramlar, yüksək keyfiyyətli ekranlar və stabil performans sayəsində macOS, yaradıcı işlər və dizayn üçün geniş istifadə edilir.
Linux və digər əməliyyat sistemləri (Windows və macOS) bir-birindən çox fərqlidir, lakin hər birinin öz müsbət və mənfi cəhətləri vardır. Linux açıq mənbəli və çox çevik bir əməliyyat sistemidir, daha çox serverlər və inkişaf mühitləri üçün istifadə olunur. Windows və macOS isə daha çox şəxsi istifadəçilər üçün nəzərdə tutulmuşdur və daha çox kommersiya proqramlarına sahibdir. Hər üç əməliyyat sistemi öz sahələrində fərqlidir və istifadəçinin ehtiyaclarına uyğun olaraq müxtəlif seçimlər təklif edir.
Hər bir əməliyyat sisteminin üstünlüklərini və zəif cəhətlərini nəzərə alaraq, istifadəçi öz tələblərinə ən uyğun olan əməliyyat sistemini seçə bilər.
