CLI nədir?
Komanda terminal interfeysi (CLI) klaviaturanız vasitəsilə əməliyyat sisteminizlə qarşılıqlı əlaqə yaratmaq üçün istifadə etdiyiniz proqram mexanizmidir.
Digər mexanizm bu gün bütün proqram və proqram sistemlərində məşhur olan qrafik istifadəçi interfeysidir (GUI). GUI-dən istifadə edərək, siz əyani olaraq nişanlar və şəkillər üzərində hərəkət edə və hərəkətə keçmək üçün klikləyə bilərsiniz. Bununla belə, GUI sistem idarəetmə tapşırıqları üçün faydalı deyil, xüsusən də mühit virtual və ya uzaqdırsa. Komanda xətti interfeysi ilə istənilən server və ya kompüter sistemində proqramları konfiqurasiya etmək, naviqasiya etmək və ya işə salmaq üçün mətn əmrləri daxil edə bilərsiniz. Linux, macOS və Windows daxil olmaqla bütün əməliyyat sistemləri daha sürətli sistem qarşılıqlı əlaqəsi üçün CLI təmin edir.
- Sürət: CLI, qrafik interfeyslərdən daha sürətli əmrlərin yerinə yetirilməsinə imkan tanıyır. Müxtəlif əmrləri klaviatura ilə tez bir zamanda daxil etmək mümkündür.
- Resurs istifadə effektivliyi: CLI daha az sistem resursu tələb edir. Qrafik interfeysə ehtiyac yoxdur, bu da daha yüngül sistemlərdə işləməyə imkan tanıyır.
- Avtomatlaşdırma: CLI, skript yazma imkanı ilə avtomatlaşdırma üçün ideal bir mühitdir. Bu, təkrarlanan tapşırıqları asanlaşdırır.
- Uğurlu kontrol: CLI, sistemin dərinliklərinə qədər girişi təmin edir. İstifadəçilər, əmrləri daha dəqiq şəkildə yerinə yetirə bilər.
- Sistem resurslarının daha yaxşı idarə edilməsi: CLI vasitəsilə, müxtəlif sistem parametrləri və konfiqurasiyaları daha asanlıqla idarə etmək mümkündür.
- Çoxlu platforma dəstəyi: CLI, fərqli əməliyyat sistemlərində (Linux, macOS, Windows və s.) işləyə bilər, bu da istifadəçilərin müxtəlif mühitlərdə eyni əmrləri işlətməsinə imkan tanıyır.
- Konsol tətbiqləri ilə inteqrasiya: CLI, müxtəlif konsol tətbiqləri və vasitələri ilə inteqrasiya edərək daha geniş imkanlar təqdim edir.
Bu üstünlüklər, CLI-nin IT mütəxəssisləri və proqramçılar tərəfindən geniş şəkildə istifadə edilməsinin səbəblərindən bəziləridir.
CLI (Command Line Interface) üçün bir sıra istifadə halları mövcuddur
- Sistem İdarəetməsi: Serverlərin və əməliyyat sistemlərinin konfiqurasiyası, monitorinqi və idarə olunması üçün CLI geniş istifadə olunur. Məsələn, Linux serverlərində sistem güncəlləmələri və konfiqurasiya fayllarının redaktəsi.
- Skripting və Avtomatlaşdırma: Mürəkkəb tapşırıqları avtomatlaşdırmaq üçün skriptlər yazmaq. Məsələn, backup əməliyyatları, verilənlər bazası əməliyyatları.
- Versiya İdarəetməsi: Git kimi versiya idarəetmə sistemlərində kodun idarə edilməsi və dəyişikliklərin izlənməsi.
- Şəbəkə İdarəetməsi: Şəbəkə cihazlarının (router, switch və s.) konfiqurasiyası və monitorinqi. Məsələn,
ping,traceroutevənetstatəmrləri. - Verilənlər Bazası İdarəetməsi: SQL sorğuları vasitəsilə verilənlər bazalarının idarə edilməsi və məlumatların çıxarılması.
- Proqram Tərtibatı: Proqramların tərtibi və icrası, xüsusilə də inkişaf mühitlərində.
- Test və Debugging: Proqramların test edilməsi və xəta ayırma üçün CLI vasitələrindən istifadə.
- Məlumatların emalı: Məsələn,
awk,sedkimi alətlərlə faylların emalı və transformasiyası. - Bulud İdarəetməsi: Bulud xidmətləri (AWS, Azure və s.) üçün CLI vasitəsilə resursların idarə edilməsi.
- DevOps Prosesləri: CI/CD (Continuous Integration/Continuous Deployment) proseslərini idarə etmək üçün avtomatlaşdırma və əmrlər.
Bu istifadə hallarının hər biri, CLI-nin güclü və çevik vasitə olduğunu göstərir.
