DNS PTR (Pointer) qeydiyyatı, IP ünvanını müəyyən bir domen adı ilə əlaqələndirən xüsusi DNS qeyd növüdür və əsasən “Reverse DNS Lookup” üçün istifadə olunur.
Normal DNS axtarışlarında (forward DNS lookup) bir domen adı verildikdə, onun IP ünvanını tapmağa çalışırıq. Lakin Reverse DNS Lookup, bunun əksini edir: verilən IP ünvanına uyğun domen adını müəyyən edir.
PTR qeydinin əsas funksiyalarını və əhəmiyyətini ətraflı şəkildə nəzərdən keçirək:
IP Ünvanı və Domen Adının Doğrulanması
PTR qeydiyyatları əsasən sistem və şəbəkə administratorları tərəfindən domen adının arxasında duran IP ünvanının kimliyini təsdiqləmək üçün istifadə olunur. Məsələn, bir serverin domen adına uyğun gələn IP ünvanının onunla bağlı olduğunu göstərir. Bu prosesdə serverin IP ünvanı sorğulanaraq həmin ünvanla əlaqəli PTR qeydiyyatı vasitəsilə onun hansı domen adı ilə bağlı olduğu öyrənilir.
E-Poçt Doğrulaması və Spam Filtrləmə
E-poçt serverləri üçün PTR qeydləri çox mühümdür. Bir çox e-poçt serverləri, gələn e-poçtları yoxlayarkən göndərici serverin IP ünvanının domen adı ilə uyğun gəlməsini tələb edir. Göndərici serverin IP ünvanı üçün PTR qeydiyyatı yoxdursa və ya həmin IP ünvanına uyğun domen adı düzgün deyilsə, e-poçt serverləri bu göndərişə şübhə ilə yanaşa və onu potensial spam kimi işarələyə bilərlər. Bu, xüsusilə böyük e-poçt xidmətləri tərəfindən istifadə olunan anti-spam texnikalarının bir hissəsidir.
Təhlükəsizlik və Etibarlılıq Yoxlamaları
Təhlükəsizlik baxımından, PTR qeydləri serverlərin və şəbəkə cihazlarının kimliyini təsdiqləmək üçün istifadə oluna bilər. Məsələn, müəyyən bir IP ünvanı ilə əlaqəli serverin həqiqətən həmin ünvanla bağlı olub-olmadığını yoxlamaq üçün PTR qeydlərindən istifadə edilə bilər. Şəbəkə administratorları PTR qeydləri vasitəsilə şübhəli IP ünvanlarını və onların bağlı olduğu domen adlarını yoxlayaraq təhlükəsizlik tədbirlərini gücləndirə bilərlər.
Şəbəkə Problemlərinin Diaqnostikası
Şəbəkə administratorları tez-tez şəbəkədəki müxtəlif problemləri həll edərkən PTR qeydlərindən istifadə edirlər. Məsələn, müəyyən bir IP ünvanına malik cihazın hansı domen adı ilə bağlı olduğunu müəyyən etmək lazım gələrsə, Reverse DNS Lookup vasitəsilə bu məlumatı əldə etmək mümkündür. Bu, şəbəkədəki cihazların identifikasiyasında və diaqnostikasında əhəmiyyətli rol oynayır.
PTR recordlarının confiqurasiyası və tətbiqi
PTR qeydləri, IP ünvanı təminatçısı (məsələn, ISP) və ya IP blokuna sahib olan təşkilat tərəfindən idarə olunur. Bu qeydlər xüsusi “arpa” zonasında yerləşdirilir, yəni bir IP ünvanının PTR qeydi üçün DNS zonasında adətən “in-addr.arpa” domenindən istifadə edilir. Məsələn, 192.0.2.1 ünvanı üçün PTR qeydi üçün qeyd “1.2.0.192.in-addr.arpa” formatında olacaq və DNS serverinə göndərilən sorğu bu qeyd vasitəsilə həmin IP ünvanının domen adı ilə əlaqəsini göstərəcək.
Nümunı olaraq:
Məsələn, “192.0.2.1” IP ünvanının PTR qeydinin dəyəri “example.com” kimi göstərilirsə, Reverse DNS Lookup zamanı həmin IP ünvanı sorğulandıqda nəticə olaraq “example.com” qaytarılacaq. Bu da həmin IP ünvanının “example.com” domen adı ilə əlaqəli olduğunu göstərir.
Nəticə
PTR qeydləri xüsusən:
E-poçt serverlərində etibarlılığı təsdiqləmək,
Şəbəkə təhlükəsizliyini gücləndirmək,
Şəbəkə problemlərinin həllini asanlaşdırmaq məqsədilə geniş istifadə edilir.
PTR qeydlərinin düzgün konfiqurasiya olunması bir çox xidmətdə və təhlükəsizlik sistemlərində mühüm rol oynayır və bu səbəbdən şəbəkə administratorları tərəfindən diqqətlə idarə edilməlidir.
