Salam dostlar bu gün sizə paket menecerləri və onların bizə gətirdiyi rahatlıqlar haqqında danışmaq istəyirəm.Linux sistemləri bizə paketləri mərkəzləşdirilmiş şəkildə endirməyə imkan verir.
Paketlər repozitoriyalar vasitəsilə paket menecerləri vasitəsilə əməliyyat sistemlərinə paylanır. Beləliklə, əsasən, nə vaxt bir paketi yükləmək istəsək, nə vaxt bu paketləri idarə etmək istəsək, o zaman paket meneceri bizim üçün işə düşür. Paket menecerləri bizim üçün quraşdırma, silmə, yeniləmə, konfiqurasiya kimi tapşırıqları yerinə yetirirlər.
Bu paketin nə olduğunu soruşsanız, təxminən deyə bilərik ki, bu proqramlardır. Daha dəqiq desək, paketlər icra oluna bilən faylları, konfiqurasiya fayllarını, kitabxanaları və bəzən məlumatı ehtiva edən arxivlərdir. Əgər paket menecerləri olmasaydı, proqramı yükləyə və istifadə edə bilməyəcəyimizi soruşsaydıq, əlbəttə ki, hələ də istifadə edə bilərdik. Paket menecerləri olmasaydı, mənbə kodunu yükləyə, sonra onu tərtib edib istifadə edə bilərdik. Ancaq bu, çox zəhmət tələb edən bir işdir və təhlükəsizlik baxımından heç də ürəkaçan vəziyyət deyil.
Debian əsaslı paylamalarda biz .deb paketlərini apt paket meneceri ilə idarə edirik. Bu, hər paylamada eyni deyil, yum və pacman kimi müxtəlif paket menecerləri var və paylamadan paylamaya qədər dəyişir.
1- /etc/apt/sources.list
Debian əsaslı paylamalar apt paket menecerindən istifadə edir və paketlərə depolar vasitəsilə daxil olur. Repozitoriyalar /etc/apt/sources.list-də yerləşir.
Hər sətrin əvvəli deb və ya deb-src ilə başlamalıdır. Bu ifadələr arxivin növünü müəyyən edir. İstifadəyə hazır tərtib edilmiş ikili paketlər deb ilə başlayır. Debian paketi üçün hazırlanmış mənbə kodu və əlavələrdən ibarət paketlər deb-src ilə başlayır. Onları öz paylamanıza uyğun olaraq yeniləyə bilərsiniz. Kali Linux depolarına buradan daxil ola bilərsiniz.
Paket Repo İdarəetmə
İndi repolarımızı /etc/apt/sources.list faylımızda gördük və lazım olduqda onları necə dəyişdirəcəyimizi bilirik. İndi onları yeniləmək lazımdır. Bunun üçün apt-get update əmrindən istifadə etməliyik. İstifadə etdiyiniz əməliyyat sisteminin yeniləmələrdən xəbərdar olması üçün bu əmrdən müntəzəm istifadə etmək faydalıdır. Bundan sonra apt-get upgrade əmri ilə sisteminizdəki bütün paketləri yeniləyə bilərsiniz.
apt-get update = Bu komanda /etc/apt/sources.list-ə baxır və yenilənmiş paket siyahısını yükləyir.
apt-get upgrade = Bu komanda sisteminizdəki bütün paketləri yeniləyə bilərsiniz.
Repozitor faylımızı yoxladıq, lazım olduqda onu dəyişdirdik və sonra yeniləmələrimizi həyata keçirdik. İndi paketi quraşdırmağın vaxtıdır. Məsələn, biz Kali Linux paylanmasından istifadə edirik və sistemimizdə kataloq tündləşdirmə aləti olan gobuster quraşdırmaq istəyirik. Onu yükləmək üçün apt-get install gobuster əmrindən istifadə etməliyik.Bu paketi sistemimdə artıq istəmirəmsə, onu silməliyəm. Onu silmək üçün apt-get remove gobuster əmrindən istifadə etməliyəm. Yalnız bu əmrlə paketlər silinir, lakin həmin paket üçün konfiqurasiya faylları varsa, onlar bizim sistemdə qalırlar. Paketi tamamilə silmək üçün apt-get purge gobuster əmrindən istifadə edə bilərik. Bu əmrlə gobuster aləti sistemimizdən tamamilə silinəcək.
apt-get remove [silinəcək paket adı] = Paketi silmək üçün istifadə etməmiz lazım olan əmr.
apt-get purge [tamamilə silinəcək paketin adı] = Paketi sistemdən tamamilə təmizləmək üçün.
Bütün bu yeniləmə, silmə və yükləmə prosesləri zamanı lazımsız fayllar sistemimizdə toplanacaq və zaman keçdikcə onlar lazımsız yer tutmağa başlayacaqlar. Bunlardan xilas olmaq üçün apt-get clean və apt-get autoclean əmrlərindən istifadə etmək olar.
apt-get clean = Bu komanda /var/cache/apt/archives və /var/cache/apt/archive/partial kataloqlarındakı bütün faylları silir.
apt-get autoclean = Yalnız artıq endirilməsi mümkün olmayan faylları silir.
.deb uzantılı yerli paketlər də var. Yerli paketlər üçün dpkg paket meneceri köməyimizə gəlir.
dpkg -i [endirmək üçün paket adı].deb = Bu əmrlə sistemimizə .deb uzantılı paket əlavə edə bilərik.
dpkg -r [silinəcək paket adı] = Bu əmrlə paketi silə bilərik. Eynilə apt-get remove əmri kimi, konfiqurasiya fayllarına müdaxilə etmədən paketi silir.
dpkg -P [silmək üçün paket adı] = Paketi tamamilə silmək üçün bu əmrdən istifadə edə bilərik.
dpkg -l = Bu əmrlə sistemdə quraşdırılmış bütün paketləri siyahıya sala bilərsiniz.
dpkg -I [paket adı].deb = Bu komanda ilə paket haqqında məlumat əldə edə bilərsiniz.
Bəzən Linux sistemlərində nə qədər diqqətli olsaq da, səhv işlər görə bilərik və bu səbəbdən sistem üçün vacib olan bəzi fayllar xarab ola və ya silinə bilər. Bunu düzəltmək üçün aşağıdakı addımları izləyə bilərsiniz.İstəyirsinizsə, sinaptik paket meneceri kimi qrafik interfeysdə işləyən proqramlardan da kömək ala bilərsiniz. Bunu Redaktə nişanı altında pozulmuş paketləri düzəltmək üzərinə klikləməklə edə bilərsiniz.
Paket menecerləri haqqında demək istədiyim bütün bunlardır. Daha ətraflı məlumat almaq istəyirsinizsə, bu linkə daxil olmağı məsləhət görürəm. Sizə uğurlar arzulayıram, növbəti yazımda görüşənədək.
