XRODDOS kibertəhlükəsizlik sahəsində yeni və təhlükəli bir hücum növüdür. Bu ad “Cross-Architecture DDoS” sözlərinin qısaltmasıdır. XRODDOS fərqli sistemlərə uyğunlaşdırılmış DDoS hücumu növüdür.
Ənənəvi DDoS hücumları ilə oxşardır, lakin daha güclüdür. Bu hücumda Linux, Windows, ARM, MIPS və digər cihaz arxitekturaları hədəfə alınır. Hakerlər zəif qorunan cihazlara zərərli proqram yerləşdirir. Bu zərərli proqram cihazı bot halına gətirir. Botlar birləşərək botnet adlanan hücum şəbəkəsi yaradır. Hücum vaxtı bu şəbəkə bir hədəfə yönəldilir. Hədəf olan sayt və ya server iflic olur. Bu, istifadəçilər üçün xidməti əlçatmaz edir. XRODDOS ağıllı cihazları da ələ keçirə bilir. Ağıllı kameralar, televizorlar, marşrutlaşdırıcılar bu hücumda iştirak edə bilər. XRODDOS hücumlarının gücü cihazların müxtəlifliyindədir. Hər cihazın fərqli sistemdə işləməsi hücumu geniş yayır. Hakerlər tək bir hücumla yüzlərlə cihazı istismar edə bilir. Bu hücumlarda əsasən IoT cihazlardan istifadə olunur. Zəif şifrəli və güncəllənməyən cihazlar əsas hədəfdir. Cihaz sahibləri bu hücumdan xəbərsiz ola bilər. Hakerlər botnetləri gizli şəkildə idarə edir. Hücumlar çox zaman kənardan görünmür. Lakin nəticədə saytlar işləməz hala gəlir. XRODDOS həm fərdi şəxslərə, həm şirkətlərə təsir edir. Onlayn mağazalar, bank saytları bu hücumdan zərər görə bilər. Hücum zamanı xidmət dayandığı üçün müştərilər narazı qalır. Bu da şirkətə maddi ziyan gətirir. Hücumlar bəzən saatlarla davam edir. Bəzən bu hücumlar fidyə tələbləri ilə müşahidə olunur. XRODDOS hücumları həm də dövlət qurumlarına qarşı istifadə oluna bilər. Kritik infrastruktur bu hücumlar nəticəsində riskə girə bilər. Elektrik, su, nəqliyyat sistemləri bu hücumlara həssasdır. Müdafiə sənayesi belə bu hücumların hədəfi ola bilər. XRODDOS hücumları daha çox kiber müharibə elementidir. Bu hücumlar birbaşa dövlət maraqlarına da təsir edə bilər. Hücumun qarşısını almaq üçün güclü kibermüdafiə lazımdır. Cihazlar daimi güncəllənməlidir. Default şifrələr dəyişdirilməlidir. Firewall sistemləri qurulmalıdır. Şəbəkə aktivliyi mütəmadi yoxlanmalıdır. Kənardan gələn anormal trafik bloklanmalıdır. Cihazlara antivirus və təhlükə aşkarlayan proqramlar qurulmalıdır. ISP-lər bu tip hücumlara qarşı mühafizə mexanizmləri tətbiq etməlidir. CDNi istifadə etmək faydalıdır. DDoS qoruma xidmətləri, məsələn Cloudflare, bu hücumları zəiflədə bilər. İstifadəçilər də bu mövzuda maariflənməlidir. Sadə təhlükəsizlik tədbirləri ilə bu hücumların qarşısı alınabilir. XRODDOS zərərli proqramları açıq mənbəli sistemlərə yerləşdirilə bilər. Hakerlər çox zaman exploitlərdən istifadə edirlər. Bu exploitlər sistem zəifliklərindən istifadə edir. Zəifliklərə qarşı yamalar gecikərsə, hücum riski artır. Hər cihazda fərqli zəiflik ola bilər. Bu da hücumu aşkarlamağı çətinləşdirir. Bəzi hallarda XRODDOS zərərli faylları kripto-maynerlərlə birgə yerləşdirir. Bu zaman həm DDoS hücumu, həm də kriptovalyuta oğurluğu baş verir. Hakerlər üçün bu hücumlar çox faydalıdır. Onlar həm xidmətləri dayandırır, həm də pul qazanırlar. XRODDOS yeni və təhlükəli kibertəhlükədir. 2023 və 2024-cü illərdə bu hücumlarla bağlı real hallar qeydə alınıb. Müxtəlif ölkələrdə böyük saytlar bu hücuma məruz qalıb. Tədqiqatçılar bu hücumun miqyasını araşdırır. Məlum olub ki, botnet-lər minlərlə cihazdan ibarət ola bilər. Kiçik bir router belə bu hücumda iştirak edə bilər. Sadə istifadəçi belə bilmədən hakerin bir alətinə çevrilə bilər. Cihazınızın yavaşlaması bu tip zərərli proqramların əlaməti ola bilər. Şəbəkə aktivliyini izləmək bu baxımdan faydalıdır. Şəxsi şəbəkələrdə də təhlükə ola bilər. Evdəki ağıllı cihazlar belə bu təhlükəyə açıqdır. Təhlükənin qarşısını almaq üçün cihazlar daim nəzarətdə olmalıdır. XRODDOS kibertəhlükələrin gələcəkdə necə dəyişəcəyini göstərir. Fərqli cihaz arxitekturalarına uyğunluq onu daha təhlükəli edir. Bu tip hücumlara qarşı beynəlxalq əməkdaşlıq vacibdir. Hər bir ölkə bu hücumlara qarşı tədbirlər görməlidir. Şəxsi istifadəçilər isə məlumatlı və ehtiyatlı olmalıdır. Kiberhücumlar artıq sadəcə texniki problem deyil, sosial təhlükədir. Şirkətlər, qurumlar, fərdi şəxslər öz təhlükəsizliklərini ciddiyə almalıdır. XRODDOS sadə görünsə də, böyük nəticələrə səbəb ola bilər. Zamanında tədbir görülməzsə, hücumların qarşısı alınmaz. Maarifləndirmə və texniki bacarıq bu sahədə ən əsas silahdır. Kibertəhlükəsizlik gündəlik həyatımızın ayrılmaz hissəsinə çevrilib. XRODDOS isə bu reallığın vacib bir nümunəsidir. Texnologiya inkişaf etdikcə hücumlar da inkişaf edir. Hər yeni texnologiya yeni risklər gətirir. Bu səbəbdən təhlükəsizlik tədbirləri paralel getməlidir. Zəif bir cihaz bütöv bir sistemi çökdürə bilər. Kiberhücumlar artıq fiziki ziyanlara da səbəb ola bilər. Bank əməliyyatları, səhiyyə məlumatları belə bu hücumlarla ifşa edilə bilər. Ona görə də XRODDOS kimi təhdidlərə qarşı ayıq olmaq vacibdir. İndi daha çox məsuliyyət həm şirkətlərə, həm də istifadəçilərə düşür. Nəticə olaraq XRODDOS müxtəlif sistemlərə uyğun olan və geniş miqyaslı DDoS hücumu təşkil edə bilən təhlükəli bir zərərli proqram növüdür. Hər kəs öz cihaz və sistemlərini bu hücuma qarşı qorumaq üçün addımlar atmalıdır.