Paket və Repo İdarəetmə Linux əməliyyat sistemində proqram təminatının quraşdırılması, yenilənməsi və idarə edilməsi üçün istifadə olunan əsas proseslərdən biridir. Bu mövzu, sistem administratorlarının və istifadəçilərin effektiv işləməsi üçün vacibdir.
Paket İdarəetmə Nədir?
Paket idarəetmə sistemləri (PMS), Linux sistemlərində proqramların və onların asılılıqlarının quraşdırılması, silinməsi və yenilənməsi üçün istifadə olunur. PMS, həmçinin paketlərin versiyalarını izləyir və lazımi dəyişiklikləri avtomatlaşdırır.
Əsas paket sistemləri haqqında ətraflı olaraq aşağıdakı linkdə tanış ola bilərik. Linux-da fərqli paket sistemləri mövcuddur DEB (Debian-Based Sistemlər üçün) APT (Advanced Package Tool): Debian və Ubuntu kimi sistemlərdə istifadə olunur.
sudo apt update # Paketlərin ən son versiyasının siyahısını yeniləyir
sudo apt upgrade # Mövcud proqramları yeniləyir
sudo apt install <paket> # Paket quraşdırır sudo apt remove
<paket> # Paket silir
dpkg: Əsasən DEB paketləri ilə işləyir.
sudo dpkg -i <paket.deb> # DEB paketi quraşdırır
sudo dpkg -r <paket> # Paketi silir
RPM (Red Hat-Based Sistemlər üçün) DNF və YUM: Red Hat, CentOS, Fedora kimi distrolarında istifadə olunur.
sudo dnf update # Paketləri yeniləyir
sudo dnf install <paket> # Paket quraşdırır
sudo dnf remove <paket> # Paket silir
rpm: Əsas RPM paketləri ilə işləyir.
Arch-Based Sistemlər üçün Pacman Arch Linux və onun oxşarı distroları üçün əsas paket idarəetmə vasitəsidir.
sudo pacman -Syu # Bütün sistem yeniləmələri
sudo pacman -S <paket> # Paket quraşdırır
sudo pacman -R <paket> # Paketi silir
Flatpak və Snap, distrodən asılı olmayaraq proqramların konteynerləşdirilmiş versiyalarını quraşdırmağa imkan verir.
flatpak install <paket> # Flatpak quraşdırır
snap install <paket> # Snap quraşdırır
Repozitoriyalar (Repo)
Repozitariya, paketlərin saxlandığı bir serverdir. Linux əsaslı distrolar müəyyən bir repodan paketləri çəkir və onları quraşdırır.Repozitoriya tipləri aşağıdakı kimidir
- Rəsmi Linux repozitoriyaları: Distrolar tərəfindən təmin edilir.
- Üçüncü tərəflərin repozitoriyaları: Müəyyən tətbiqlərin təminatçıları tərəfindən təqdim olunur.
- Yerli repozitoriyalar: Şəbəkə daxilində və ya offline mühitlərdə quraşdırmalar üçün istifadə olunur.
Repozitoriyanın idarə edilməsi Repozitoriyaları əlavə etmək və idarə etmək üçün müvafiq tool-lardan istifadə edilir
APT: sudo add-apt-repository <repounun-urli> sudo apt update
DNF/YUM: sudo dnf config-manager --add-repo <repo-url>
Pacman: repozitoriyaları pacman.conf faylından confiq edilə bilər.
Asılılıq Problemləri və Həlli
Paket idarəetmə sistemləri avtomatik olaraq asılılıqları idarə edir. Lakin, bəzən asılılıq problemləri yarana bilər APT və DNF bu məsələləri avtomatik həll etməyə çalışır. Problemlər yarandıqda, paketlərin və asılılıqların əl ilə idarə edilməsi tələb oluna bilər
sudo apt-get install -f # Quraşdırma xətalarını düzəldir sudo dnf downgrade <paket> # Paket versiyasını endirir
Qeyd: Əlavə olaarq mənbələrdən ətraflı oxuya bilərsiniz.
Linux Package Management Documentation
Debian və Ubuntu üçün APT təlimatı
Red Hat DNF təlimatı
