Bu yazıda Linux RunLevels haqqında danışacağam. Onlayn imtahanda rast gəldim və araşdırmaq ehtiyacı hiss etdim və burada sizinlə paylaşmaq istədim.Linux kerneli işə salındıqdan sonra hər bir iş səviyyəsi haqqında məlumat almaq üçün init proqramını və ya faylını işə salır. Bu proqram /etc/init.d faylından (bəzi versiyalarda /etc/inittab) lazımi yükləməni həyata keçirir və sistem aldığı məlumatla müəyyən edilmiş səviyyədə işləyir.
Run level-lər, sistemin müxtəlif vəziyyətlərdə (məsələn, yalnız komanda sətri interfeysi ilə iş, tam qrafik mühit, sistemin söndürülməsi və s.) işləməsini təmin edir. Hər bir run level fərqli xidmətləri və prosessləri idarə edir.
Bəs, bu iş səviyyələri nədir?
Run səviyyəsi 0-dan Run səviyyəsi 6-a qədər cəmi 7 run səviyyəsi müəyyən edilmişdir.
- Run Level 0 (Dayan): Sistemin işlək olmadığı vəziyyət, yəni sistemin təhlükəsiz şəkildə bağlana biləcəyi vəziyyət.
- Run Level 1 (Single User Mode): Tək istifadəçi rejimi. Şəbəkə xidmətləri işləməyəcək və yalnız root girişinə icazə verəcəkdir. Sistemin bərpası və parol sıfırlaması kimi əməliyyatlar həyata keçirilə bilər.
- Run Level 2 (Multi User Mode): Çox istifadəçi rejimi. Şəbəkə xidmətləri Linux distrolarında işləmir. Şəbəkə servisləri Unix əməliyyat sistemlərində işləyir, lakin NFS (Şəbəkə Fayl Sistemi) işləmir. Yalnız konsolda işləyir (fiziki terminal).
- Run Level 3 (Multi-User Mode with Networking): Şəbəkə dəstəyi ilə çox istifadəçi rejimi. Bu, bütün şəbəkə xidmətlərinin işlədiyi səviyyədir.
- Run Level 4 (Undefined): Adından da göründüyü kimi, müəyyən edilməmişdir və istifadə edilmir. Lakin bu, istifadəçi tərəfindən təyin olunan rejimdir.
- Run Level 5 (Multiple User Mode Under GUI): Biz bu rejimi Run Level 3-ün qrafik interfeys versiyası kimi düşünə bilərik. Yəni, çox istifadəçili qrafik istifadəçi interfeysi olan rejimdir. GUI-lər GNOME, KDE, X Window System kimi Linux sistemləri üçün iş masası mühitləridir.
- · Run Level 6 (Reboot): Bu, restart rejimidir.
Hansı səviyyədə işləmək istəsəniz, məsələn, runlevel 3 üçün init 3 və ya telinit 3 komandasından istifadə edə bilərsiniz. Bunun üçün super istifadəçi (root) olmalısınız və ya onu bu səviyyədə işlətmək üçün sudo komandası ilə işlətməlisiniz.
Terminaldakı runlevel komandası ilə hansı səviyyədə işlədiyinizi öyrənə bilərsiniz.
Hansı səviyyədə işləmək istəsəniz, məsələn, runlevel 3 üçün init 3 və ya telinit 3 əmrindən istifadə edə bilərsiniz. Bunun üçün super istifadəçi (root) olmalısınız və ya onu bu səviyyədə işlətmək üçün sudo əmri ilə işlətməlisiniz.
Qısacası; default olaraq, Linux əsaslı sistemlərin əksəriyyəti Run Level 3 və ya Run Level 5-ə yüklənir. Run Level 1-də istifadə olunur. Run Level 2 və Run Level 4 tez-tez istifadə edilmir. Run Level 0 sistemi bağlayır və Run Level 6 sistemi yenidən işə salır. Run level 6 əvvəlcə sistemi Run Level 0-a endirərək sistemi yenidən işə salır.
Run level-lər Linux sistemlərində sistemin iş rejimini və servislərin vəziyyətini idarə etmək üçün vacib anlayışdır. Ənənəvi SysV init sistemlərində bu konsept run level adlanır, müasir systemd əsaslı sistemlərdə isə “target” anlayışı ilə əvəzlənmişdir. Hər bir sistem administratoru bu konsepti bilməli və ehtiyac olduqda düzgün istifadə etməlidir.
