Linux Repo (repository)

Linux Repo (repository), Linux ƏS sistemlərində proqram təminatının, kitabxanaların, yeniləmələrin və digər sistem komponentlərinin saxlandığı mərkəzləşdirilmiş bir data bazasıdır. Bu repolar, userlərin və sistem administratorlarının proqramları asanlıqla tapmasına, quraşdırmasına və yeniləmələrini əldə etməsinə imkan verir.

Əsas Xüsusiyyətlər

1. Paket Təşkili:

   Repolar proqram paketlərini saxlayır. Paketlər, proqram təminatının müəyyən versiyalarını və onların asılılıqlarını edir.

2. Update və Təhlükəsizlik:

   Sistem və proqram təminatları müntəzəm olaraq yenilənir. Depolar təhlükəsizliyi təmin etmək məqsədilə proqramların imzalanmasını və yoxlanmasını həyata keçirir.

3. Mərkəzləşdirilmiş İdarəetmə:

   Bir çox Linux distribusiyası (distros) rəsmi repolar təklif edir. Bu repoların idarə olunması distroların inkişafçıları tərəfindən həyata keçirilir.

Reponun Tipləri

1. Rəsmi Repolar:
   • Linux distroslarının rəsmi olaraq təmin etdiyi və dəstəklədiyi repolar. Məsələn, Ubuntu’nun rəsmi repoları və ya Fedora’nın rəsmi repoları.
2. Təsisçi Repos:

   Distroya əlavə funksionallıq və proqram təminatı təmin edən repolar. Məsələn, Ubuntu’nun universe və multiverse repoları.

3. Üçüncü Tərəf Repos:

   Rəsmi olmayan, lakin əlavə proqram təminatı və ya yeniləmələr təklif edən repolar. Bunlar çox vaxt inkişafçılar və ya digər icma üzvləri tərəfindən yaradılır.

Reposun İstifadəsi

1. Paket Quraşdırma:

   İstifadəçilər apt-get, yum, dnf, zypper və digər paket menecerləri vasitəsilə proqram təminatını quraşdıra bilərlər.

2. Updatelər:

   Paketlərin və sistemin tez-tez olaraq yenilənməsi üçün istifadə olunur. Yeniləmələr, sistemin və proqramların ən son versiyalarını yükləməyə kömək edir.

3. Konfiqlər:

   Repoların yerləşdiyi fayllar sistemdə konfiqurasiya olunur. Məsələn, Debian/Ubuntu sistemlərində /etc/apt/sources.list və /etc/apt/sources.list.d/ fayllarında repoların URL-ləri göstərilir. Red Hat/Fedora sistemlərində isə /etc/yum.repos.d/ faylları istifadə olunur.

Nümunə olaraq : Ubuntu repoları

Ubuntu sistemində, apt paket meneceri repoları aşağıdakı fayllarda saxlayır:

1. /etc/apt/sources.list: Bu faylda əsas repoların siyahısı mövcuddur.
2. /etc/apt/sources.list.d/: Əlavə repolar burada yerləşir.

Belə deyək Misal üçün, bir proqramı quraşdırmaq istəyirisnizsə sadəcə apt-get install proqram_adı yazaraq proqram təminatını asanlıqla əldə edə bilərsiniz.

Linux repoları, sistemlərin effektiv və təhlükəsiz idarə olunmasına kömək edir və müxtəlif proqram təminatlarını istifadəçilərə təqdim edir.