Linux

Linux komandaları haqqında ətraflı məlumat

Linux komandaları, istifadəçilərə sistemlə qarşılıqlı əlaqə qurmağa və müxtəlif əməliyyatları yerinə yetirməyə imkan tanıyan güclü vasitələrdir. Hər bir komut özünəməxsus parametrləri və istifadəsi olan bir funksiyadır. Aşağıda, Linux komandaları haqqında daha ətraflı məlumat verəcəyəm

 

1. Fayl və qovluq idarə edilməsi

ls – Fayl və qovluqları siyahısına baxmaq üçün

  • Açıxlaması: Hal-hazırda olduğunuz qovluqdakı fayl və qovluqları siyahıya alır.
  • İstifadə:
    • ls: Sadə siyahı.
    • ls -l: Detallı görünüş (faylın icazələri, sahib, ölçü və tarixi ilə).
    • ls -a: Gizli faylları göstərir (nöqtə ilə başlayan).
    • ls -lh: Detallı görünüşü insan oxunaqlı ölçülərlə göstərir.

cd – Qovluqu dəyişdirmək

  • Açıxlaması: Hal-hazırda olduğunuz qovluğu dəyişdirmək üçün istifadə olunur.
  • İstifadə:
    • cd /path/to/directory: Verilmiş qovluğa keçir.
    • cd ..: Bir üst qovluğa keçid.
    • cd ~: Ev qovluğuna keçid.

pwd – Hal-hazırda Olduğunuz Qovluğun Yolunu Göstərir

  • Açıxlaması: Hal-hazırda olduğunuz qovluğun tam yolunu göstərir.
  • İstifadə: pwd

mkdir – Yeni qovluq yaratmaq

  • Açıxlaması: Yeni bir qovluq yaratmaq üçün istifadə olunur.
  • İstifadə: mkdir yeni_qovluq

rmdir – Boş qovluğu silmək

  • Açıxlaması: Boş olan qovluqları silir.
  • İstifadə: rmdir boş_qovluq

rm – Fayl və ya qovluğu silmək

  • Açıxlaması: Fayl və ya qovluğu silir. Qovluq silmək üçün -r parametrini istifadə edin.
  • İstifadə:
    • rm fayl.txt: Faylı silir.
    • rm -r qovluq/: Qovluğu və onun içindəkiləri silir.

cp – Fayl və ya qovluğu kopyalamaq

  • Açıxlaması: Fayl və ya qovluğu kopyalayır.
  • İstifadə:
    • cp fayl.txt yeni_fayl.txt: Faylı kopyalayır.
    • cp -r qovluq/ yeni_qovluq/: Qovluğu kopyalayır.

mv – Fayl və ya qovluğu köçürmək və ya yenidən ad yazmaq

  • Açıxlaması: Fayl və ya qovluğu köçürür və ya adını dəyişdirir.
  • İstifadə:
    • mv fayl.txt yeni_fayl.txt: Faylı yenidən adlandırır.
    • mv fayl.txt yeni_qovluq/: Faylı yeni qovluğa köçürür.

2. Fayl məzmununu görüntüləmə

cat – Faylın məzmununu görmək

  • Açıxlaması: Faylın məzmununu terminalda göstərir.
  • İstifadə: cat fayl.txt

more – Faylın məzmununu səhifələmək

  • Açıxlaması: Faylın məzmununu səhifələnmiş formada göstərir.
  • İstifadə: more fayl.txt

less – Faylın məzmununu səhifələmək (İnteraktiv)

  • Açıxlaması: Faylın məzmununu səhifələnmiş formada göstərir, geri dönmə imkanı verir.
  • İstifadə: less fayl.txt

head – Faylın başından sətirlərin sayını göstərmək

  • Açıxlaması: Faylın başından müəyyən sayda sətiri göstərir.
  • İstifadə: head -n 10 fayl.txt (ilk 10 sətir)

tail – Faylın sonundan sətirləri göstərmək

  • Açıxlaması: Faylın sonundan müəyyən sayda sətiri göstərir.
  • İstifadə: tail -n 10 fayl.txt (son 10 sətir)

3. Sistem İdarəsi

top – Prosesləri monitoring edilməsi

  • Açıxlaması: Hal-hazırda icra olunan proseslərin siyahısını göstərir.
  • İstifadə: top (proseslərin reallaşdığı anı göstərir)

htop – Top Komutunun İnteraktiv Versiyası

  • Açıxlaması: top komutunun daha vizual və interaktiv versiyasıdır (quraşdırılmalıdır).
  • İstifadə: htop

ps – Proseslərin siyahısını göstərmək üçün

  • Açıxlaması: İcra olunan proseslərin siyahısını göstərir.
  • İstifadə: ps aux (bütün prosesləri göstərir)

kill – Prosesləri Öldürmək

  • Açıxlaması: İcra olunan prosesi dayandırır.
  • İstifadə: kill PID (PID, prosesi identifikasiya edən ədəddir)

df – Diskin İstifadəsini göstərmək üçün

  • Açıxlaması: Diskdəki boş yerin vəziyyətini göstərir.
  • İstifadə: df -h (insan oxunaqlı formatda)

du – Disk İstifadəsini göstərmək üçün

  • Açıklama: Fayl və qovluqların diskdə tutduğu yeri göstərir.
  • İstifadə: du -sh qovluq/ (cəm həcmi)

4. Şəbəkə komandaları aşağıdakı kimidir

ping – Şəbəkə Bağlantısını Yoxlamaq

  • Açıklama: Müəyyən bir hosta ping ataraq şəbəkə bağlantısını yoxlayır.
  • İstifadə: ping google.com

ifconfig – Şəbəkə İnterfeysini Konfiqurasiya Etmək

  • Açıklama: Şəbəkə interfeysinin konfiqurasiyasını göstərir (yeni sistemlərdə ip komandası ilə əvəzlənir).
  • İstifadə: ifconfig

ip – Şəbəkə İnterfeysinin konfiqurasiyası

  • Açıxlaması: Şəbəkə interfeysinin konfiqurasiyası üçün istifadə olunur.
  • İstifadə: ip addr show (şəbəkə interfeysini göstərir)

netstat – Şəbəkə Bağlantılarını Göstərmək

  • Açıklama: Şəbəkə bağlantıları, yönləndirmə cədvəlləri və interfeys statistikaları haqqında məlumat verir.
  • İstifadə: netstat -tuln (açıq bağlantıları göstərir)

5. İcazələr və İstifadəçi İdarəsi

chmod – Fayl və qovluq icazələrini dəyişdirmək üçün

  • Açıklama: Fayl və qovluqların icazələrini dəyişdirir.
  • İstifadə: chmod 755 fayl.sh (icazələri dəyişir)

chown – Fayl və qovluğun sahibini dəyişdirmək

  • Açıxlaması: Fayl və qovluğun sahibini dəyişdirir.
  • İstifadə: chown user:user fayl.txt

useradd – Yeni İstifadəçi Əlavə Etmək

  • Açıxlaması: Yeni bir istifadəçi əlavə edir.
  • İstifadə: useradd yeni_istifadəçi

passwd – İstifadəçinin parolunu dəyişdirmək üçün

  • Açıxlaması: İstifadəçinin parolunu dəyişdirir.
  • İstifadə: passwd yeni_istifadəçi

6. Kömək üçün və istifadə qaydaları

man – Komandalarım

Related Articles

Bir cavab yazın

Sizin e-poçt ünvanınız dərc edilməyəcəkdir. Gərəkli sahələr * ilə işarələnmişdir

Back to top button