Linux -da ən çox istifadə edilən komandalar, əsas sistem əməliyyatlarını yerinə yetirmək, faylları idarə etmək, sistem məlumatlarına baxmaq və skriptlər yazmaq üçün istifadə olunur. Aşağıda Linuxda tez-tez istifadə edilən bəzi əsas komandalar verilmişdir:
Fayl və Folderləri İdarəetməsi
1 – ls: Mövcud olan fayl və qovluqların siyahısını göstərir.
2 – ls -l: Fayl və qovluqların ətraflı siyahısını göstərir.
3 – ls -a: Gizli fayl və qovluqları da daxil olmaqla bütün elementləri siyahıya alır.
cd: Folderi dəyişmək üçün istifadə olunur.
cd /home/user/: Verilmiş folderə keçid edir.
cd ..: Bir üst folder-ə keçid edir.
pwd: Mövcud iş folderin (yolun) adını göstərir.
mkdir: Yeni folder yaradır.
mkdir yeni_qovluq: “yeni_qovluq” adlı yeni bir qovluq yaradır.
rm: Fayl və ya qovluqları silmək üçün istifadə olunur.
rm fayl.txt: “fayl.txt” adlı faylı silir.
rm -r qovluq/: “qovluq” adlı qovluğu və onun içindəkiləri silir.
cp: Fayl və ya qovluğu surətləmək üçün istifadə olunur.
cp fayl.txt /destination/: “fayl.txt” adlı faylı “destination” folderin kopyalayir.
mv: Fayl və ya folderi köçürmək və ya adını dəyişmək üçün istifadə olunur.
mv fayl.txt yeni_fayl.txt: “fayl.txt” adlı faylın adını “yeni_fayl.txt” olaraq dəyişir.
mv fayl.txt /destination/: “fayl.txt” adlı faylı “destination” folderinə köçürür.
Fayllara Baxış üçün komandalar
cat: Faylın məzmununu göstərir.
cat fayl.txt: “fayl.txt” adlı faylın məzmununu ekrana çıxarır.
less: Faylın məzmununa səhifələməklə baxmaq üçün istifadə olunur.
less fayl.txt: “fayl.txt” adlı fayla səhifə-səhifə baxır.
head: Faylın ilk 10 sətrini göstərir.
head fayl.txt: “fayl.txt” adlı faylın ilk 10 sətrini göstərir.
head -n 20 fayl.txt: “fayl.txt” adlı faylın ilk 20 sətrini göstərir.
tail: Faylın son 10 sətrini göstərir.
tail fayl.txt: “fayl.txt” adlı faylın son 10 sətrini göstərir.
tail -n 20 fayl.txt: “fayl.txt” adlı faylın son 20 sətrini göstərir.
Sistem resurslarının istifadəsinə baxmaq üçün komandalar
top: Sistemin real vaxtda işləyən proseslərini göstərir.
ps: Cari istifadəçinin işləyən proseslərinin siyahısını göstərir.
ps aux: Sistemdə işləyən bütün prosesləri ətraflı şəkildə göstərir.
df: Fayl sisteminin diskdə nə qədər yer tutduğunu göstərir.
df -h: Diskin istifadəsini insan üçün oxunaqlı formatda göstərir.
du: Fayl və qovluqların tutduğu disk sahəsini göstərir.
du -h qovluq/: “qovluq” adlı qovluğun diskdə tutduğu yerin ölçüsünü göstərir.
free: Sistemin RAM-dan istifadəsini göstərir.
free -h: RAM istifadəsini üçün oxunaqlı formatda göstərir.
Şəbəkə əməliyyatları üçün komandalar
ping: Verilmiş IP ünvanına və ya host adına “ping” göndərərək əlaqəni yoxlayır.
ping google.com: google.com ilə əlaqənin olub-olmadığını yoxlayır.
ifconfig: Şəbəkə interfeyslərinin konfiqurasiyasını göstərir (ən yeni Linux sistemlərində yerinə ip komandası istifadə olunur).
ifconfig: Hazırkı istifadə olunan şəbəkə interfeyslərini və onların cari vəziyyətini göstərir.
curl: HTTP sorğuları göndərmək üçün istifadə olunur.
curl https://sayt.com: “sayt.com” saytına HTTP sorğusu göndərir və cavabı göstərir.
Bu komandalar, Linux əməliyyat sistemində gündəlik idarəetmə və problem həllində geniş istifadə olunur. Bu komandalara əsaslı şəkildə bələd olmaq Linux administrasiyasında əhəmiyyətli rol oynayır.
