Linux -da ən çox istifadə edilən komandalar, əsas sistem əməliyyatlarını yerinə yetirmək, faylları idarə etmək, sistem məlumatlarına baxmaq və skriptlər yazmaq üçün istifadə olunur. Aşağıda Linuxda tez-tez istifadə edilən bəzi əsas komandalar verilmişdir:
Fayl və Folderləri İdarəetməsi
1 – ls: Mövcud olan fayl və qovluqların siyahısını göstərir.
2 – ls -l: Fayl və qovluqların ətraflı siyahısını göstərir.
3 – ls -a: Gizli fayl və qovluqları da daxil olmaqla bütün elementləri siyahıya alır.
cd: Folderi dəyişmək üçün istifadə olunur.
cd /home/user/: Verilmiş folderə keçid edir.
cd ..: Bir üst folder-ə keçid edir.
pwd: Mövcud iş folderin (yolun) adını göstərir.
mkdir: Yeni folder yaradır.
mkdir yeni_qovluq: “yeni_qovluq” adlı yeni bir qovluq yaradır.
rm: Fayl və ya qovluqları silmək üçün istifadə olunur.
rm fayl.txt: “fayl.txt” adlı faylı silir.
rm -r qovluq/: “qovluq” adlı qovluğu və onun içindəkiləri silir.
cp: Fayl və ya qovluğu surətləmək üçün istifadə olunur.
cp fayl.txt /destination/: “fayl.txt” adlı faylı “destination” folderin kopyalayir.
mv: Fayl və ya folderi köçürmək və ya adını dəyişmək üçün istifadə olunur.
mv fayl.txt yeni_fayl.txt: “fayl.txt” adlı faylın adını “yeni_fayl.txt” olaraq dəyişir.
mv fayl.txt /destination/: “fayl.txt” adlı faylı “destination” folderinə köçürür.
Fayllara Baxış üçün komandalar
cat: Faylın məzmununu göstərir.
cat fayl.txt: “fayl.txt” adlı faylın məzmununu ekrana çıxarır.
less: Faylın məzmununa səhifələməklə baxmaq üçün istifadə olunur.
less fayl.txt: “fayl.txt” adlı fayla səhifə-səhifə baxır.
head: Faylın ilk 10 sətrini göstərir.
head fayl.txt: “fayl.txt” adlı faylın ilk 10 sətrini göstərir.
head -n 20 fayl.txt: “fayl.txt” adlı faylın ilk 20 sətrini göstərir.
tail: Faylın son 10 sətrini göstərir.
tail fayl.txt: “fayl.txt” adlı faylın son 10 sətrini göstərir.
tail -n 20 fayl.txt: “fayl.txt” adlı faylın son 20 sətrini göstərir.
Sistem resurslarının istifadəsinə baxmaq üçün komandalar
top: Sistemin real vaxtda işləyən proseslərini göstərir.
ps: Cari istifadəçinin işləyən proseslərinin siyahısını göstərir.
ps aux: Sistemdə işləyən bütün prosesləri ətraflı şəkildə göstərir.
df: Fayl sisteminin diskdə nə qədər yer tutduğunu göstərir.
df -h: Diskin istifadəsini insan üçün oxunaqlı formatda göstərir.
du: Fayl və qovluqların tutduğu disk sahəsini göstərir.
du -h qovluq/: “qovluq” adlı qovluğun diskdə tutduğu yerin ölçüsünü göstərir.
free: Sistemin RAM-dan istifadəsini göstərir.
free -h: RAM istifadəsini üçün oxunaqlı formatda göstərir.
Şəbəkə əməliyyatları üçün komandalar
ping: Verilmiş IP ünvanına və ya host adına “ping” göndərərək əlaqəni yoxlayır.
ping google.com: google.com ilə əlaqənin olub-olmadığını yoxlayır.
ifconfig: Şəbəkə interfeyslərinin konfiqurasiyasını göstərir (ən yeni Linux sistemlərində yerinə ip komandası istifadə olunur).
ifconfig: Hazırkı istifadə olunan şəbəkə interfeyslərini və onların cari vəziyyətini göstərir.
curl: HTTP sorğuları göndərmək üçün istifadə olunur.
curl https://sayt.com: “sayt.com” saytına HTTP sorğusu göndərir və cavabı göstərir.
Bu komandalar, Linux əməliyyat sistemində gündəlik idarəetmə və problem həllində geniş istifadə olunur. Bu komandalara əsaslı şəkildə bələd olmaq Linux administrasiyasında əhəmiyyətli rol oynayır.
Contains information related to marketing campaigns of the user. These are shared with Google AdWords / Google Ads when the Google Ads and Google Analytics accounts are linked together.
90 days
__utma
ID used to identify users and sessions
2 years after last activity
__utmt
Used to monitor number of Google Analytics server requests
10 minutes
__utmb
Used to distinguish new sessions and visits. This cookie is set when the GA.js javascript library is loaded and there is no existing __utmb cookie. The cookie is updated every time data is sent to the Google Analytics server.
30 minutes after last activity
__utmc
Used only with old Urchin versions of Google Analytics and not with GA.js. Was used to distinguish between new sessions and visits at the end of a session.
End of session (browser)
__utmz
Contains information about the traffic source or campaign that directed user to the website. The cookie is set when the GA.js javascript is loaded and updated when data is sent to the Google Anaytics server
6 months after last activity
__utmv
Contains custom information set by the web developer via the _setCustomVar method in Google Analytics. This cookie is updated every time new data is sent to the Google Analytics server.
2 years after last activity
__utmx
Used to determine whether a user is included in an A / B or Multivariate test.
18 months
_ga
ID used to identify users
2 years
_gali
Used by Google Analytics to determine which links on a page are being clicked
30 seconds
_ga_
ID used to identify users
2 years
_gid
ID used to identify users for 24 hours after last activity
24 hours
_gat
Used to monitor number of Google Analytics server requests when using Google Tag Manager
