Salam hörmətli oxucular, Bu gün sizə son dövrlərin diqqət çəkən və gələcəyin internet texnologiyası kimi tanınan Li-Fi haqqında danışacağıq
Lİ-Fİ “Light Fidelity” ifadəsinin qısaldılmış formasıdır. Bu texnologiya simsiz məlumat ötürülməsini işıq vasitəsilə həyata keçirir. Wi-Fi radiodalğalarından istifadə edərkən, Li-Fi görünən işıq spektrindən istifadə edir. LED lampalar vasitəsilə internet ötürülməsi mümkündür. LED işıq çox sürətli yanıb-sönməklə məlumat ötürə bilir. Bu sürətli dəyişiklikləri insan gözü sezə bilmir. Bu texnologiya məlumatları binar siqnallara çevirərək ötürür. Məlumat ötürülməsi üçün xüsusi modulyasiya metodları istifadə olunur. İşıq nə qədər parlaq və sabitdirsə, o qədər sabit əlaqə mümkündür. Li-Fi texnologiyası Wi-Fi ilə müqayisədə çox daha sürətlidir. Bəzi testlərdə saniyədə 224 Gb sürətə çatdığı sübut edilib. Bu sürət HD filmləri saniyələr içində yükləməyə imkan verir. Li-Fi elektromaqnit müdaxilələrə qarşı da davamlıdır. Xəstəxanalarda və təyyarələrdə istifadəsi daha təhlükəsizdir. Çünki Li-Fi radiodalğalar yaymadığı üçün digər tibbi və texniki avadanlıqlara mane olmur. Bu səbəblə o, müdaxiləyə az səbəb olur. Li-Fi işıq xətti üzərində işlədiyindən dolayı divar arxasından keçə bilmir. Bu isə onu daha təhlükəsiz edir. Çünki məlumatların başqa otaqlara keçməsi çətindir. Bu, kibertəhlükəsizlik baxımından böyük üstünlükdür. Hər hansı bir şəxs otağa fiziki olaraq daxil olmadan Li-Fi siqnalına qoşula bilməz. Yəni Li-Fi qapalı və nəzarətli məkanlarda daha güvənlidir. Li-Fi üçün mütləq işıq şüası olmalıdır. İşıq olmadan siqnal ötürülməsi mümkün deyil. Bu səbəblə Li-Fi gecə və ya qaranlıq yerlərdə çətinlik yarada bilər. Bununla belə, bəzi texnologiyalar infraqırmızı işıqla da işləyə bilir. Bu da qaranlıqda məlumat ötürülməsini təmin edir. Li-Fi texnologiyası enerji baxımından da faydalıdır. LED lampalar az enerji sərf etdiklərinə görə qənaətcildir. Eyni zamanda işıqlandırma və məlumat ötürülməsi birləşdirilir. Bu, infrastruktur xərclərini azaldır. Yəni bir sistem iki işi birdən görür. Həm işıq verir, həm internet. Li-Fi geniş ərazidə deyil, lokal sahədə effektivdir. Bir otaqda bir neçə LED lampayla fərqli şəbəkələr qurmaq mümkündür. Hər LED lampa bir növ router kimi çalışır. Li-Fi router-ləri vizual olaraq da cəlbedici ola bilər. Dizayn baxımından da çevikdir. Ofislərdə, sinif otaqlarında və konfrans salonlarında istifadəyə uyğundur. Li-Fi məktəblərdə tədris prosesinə də töhfə verə bilər. Şagirdlər işıq altında eyni zamanda internetdən istifadə edə bilər. Bu, sinifdə kabelsiz, təhlükəsiz və sürətli əlaqə deməkdir. Həm də texnologiyaya marağı artırır. Li-Fi sistemləri daha az elektromaqnit sahəsi yaratdığı üçün insan sağlamlığına da daha az təsir edir. Bu da onun uzunmüddətli istifadəsi üçün müsbət amildir. Evdə istifadə edilərkən Li-Fi yalnız görünən sahədə işləyir. Cihazlar lampanın işıq xəttində olmalıdır. Bu, bəzi məhdudiyyətlər yaratsa da, təhlükəsizliyi artırır. Li-Fi texnologiyası hələ inkişaf mərhələsindədir. Kommersiya məqsədli istifadə sürətlə artır. Əsasən tədqiqat mərkəzləri və texnoloji startaplar bu sahədə çalışır. Mobil telefonlar və noutbuklar üçün xüsusi Li-Fi adapterləri hazırlanır. Bu adapterlər cihazlara LED siqnalları ilə bağlantı qurmağa imkan verir. Gələcəkdə bu texnologiya gündəlik cihazlara birbaşa inteqrasiya edilə bilər. Bu da onu daha əlçatan edər. Li-Fi-nin geniş yayıla bilməsi üçün standartlaşdırma və uyğunluq problemi həll olunmalıdır. İnfrastruktur dəstəyi artırıldıqca daha çox istifadə sahəsi açılacaq. Li-Fi ağıllı ev texnologiyaları ilə də inteqrasiya oluna bilər. Sensorlarla birlikdə daha funksional sistemlər qurula bilər. Mağazalarda, muzeylərdə və turistik obyektlərdə Li-Fi vasitəsilə məlumat yayımı mümkündür. Məsələn, bir rəsmin qarşısında dayananda telefonunuza həmin əsər haqqında məlumat ötürülə bilər. Bu, interaktiv mühit yaradır. Bu texnologiya sənaye sahəsində də istifadə olunur. Avtomobillərdə fənərlər vasitəsilə Li-Fi siqnalı göndərilə bilər. Bu, nəqliyyat təhlükəsizliyini artıra bilər. Ağıllı şəhər layihələrində də Li-Fi mühüm rol oynaya bilər. Küçə lampaları vasitəsilə internet xidməti göstərilə bilər. Bu, həm işıqlandırma, həm də bağlantı ehtiyaclarını eyni anda qarşılayır. Li-Fi-nin əsas dezavantajı işığın birbaşa görünməsinin vacibliyidir. Lakin bu, texnologiyanın daha da təkmilləşdirilməsi ilə aradan qalxa bilər. İşığın yayılması bu texnologiyanın gələcəyini müəyyən edir. Li-Fi texnologiyası gələcəkdə Wi-Fi ilə birgə işləyə bilər. Hər ikisi tamamlayıcı texnologiyalar ola bilər. Bəzi sahələrdə Wi-Fi kifayət etmədikdə Li-Fi istifadə edilə bilər. Məsələn, konfrans zallarında çox sayda insan bir anda internetə qoşulanda Wi-Fi zəifləyə bilər. Bu zaman Li-Fi sürətli və alternativ bir yol təqdim edir. Gələcəkdə evlərdə işıqlandırma sistemləri internet paylaşımı ilə birlikdə gələcək. Bu, istifadəçilərə yeni təcrübələr qazandıracaq. İstifadə rahatlığı artdıqca insanlar bu texnologiyaya daha çox maraq göstərəcək. Li-Fi həm texnoloji, həm də sosial inkişafa dəstək verə bilər. Daha çevik, daha təhlükəsiz və daha sürətli internet dünyası artıq mümkündür.