Database administrator üçün İntervü sualları

Salam əziz dostlar, Database Administrator (DBA) vəzifəsi üçün 40 əsas müsahibə sualını və cavablarını təqdim edirəm.

Bu suallar müxtəlif verilənlər bazası sistemləri ilə əlaqədardır və PostgreSQL, MySQL, Oracle kimi fərqli platformalar üçün ümumi bilikləri əhatə edir.Bu suallar, verilənlər bazası idarəçiliyi biliklərinizi və bacarıqlarınızı qiymətləndirmək məqsədini güdür.

1-10. Əsas Məlumat Bazasına dair suallar

1. Məlumat bazasında indeks nədir və necə işləyir?
   • İndeks məlumatların daha sürətli axtarılması üçün istifadə olunur. O, müəyyən sütun üzrə verilənləri sıralayır və sorğuları sürətləndirir.
2. ACID prinsiplərini izah edin.
   • ACID, Atomicity, Consistency, Isolation və Durability anlayışlarını təmsil edir və məlumatların düzgün saxlanmasını təmin edir.
3. JOIN növləri hansılardır?
   • INNER JOIN, LEFT JOIN, RIGHT JOIN, FULL JOIN kimi növlər vardır.
4. Primary Key və Foreign Key nədir?
   • Primary Key unikal identifikator rolunu oynayır, Foreign Key isə başqa cədvəldəki Primary Key-ə istinad edir.
5. Normalization nədir və faydaları hansılardır?
   • Məlumat təkrarlanmasını azaltmaq üçün cədvəllərin strukturunu optimallaşdırma metodudur.
6. Verilənlər bazasında View nədir?
   • View, cədvəllərdən əldə olunan məlumatların virtual cədvəl olaraq təqdimidir. Müxtəlif məlumatları birləşdirərək bir yerdə təqdim edir.
7. Stored Procedure nədir?
   • Stored Procedure, verilənlər bazasında saxlanılan və icra edilə bilən SQL kod blokudur.
8. Trigger nədir və necə işləyir?
   • Trigger, müəyyən əməliyyatlara cavab olaraq avtomatik icra olunan SQL kodudur.
9. Deadlock nədir və onu necə idarə edirsiniz?
   • Deadlock, bir neçə əməliyyatın bir-birini gözləməsi nəticəsində yaranır. Həlli üçün logları izləyib prioritetlər təyin olunur.
10. Məlumat bazasında yedəkləmə nə üçün vacibdir?

• Yedəkləmə məlumat itkisinin qarşısını almaq və bərpa imkanlarını təmin etmək üçün vacibdir.

11-20. Performans və Təhlükəsizlik ilə əlaqəli suallar

11. SQL sorğusunun performansını necə artırmaq olar?

• İndekslər yaratmaq, JOIN və WHERE şərtlərini optimallaşdırmaq, lazımsız məlumatları çıxarmaqla mümkündür.

12. Database Partitioning nədir və hansı üstünlüklərə malikdir?

• Partitioning, məlumatları bölməklə sorğu performansını artırır və idarəetməni asanlaşdırır.

13. Row-Level Security nədir?

• Məlumat səviyyəsində istifadəçi əsaslı məhdudiyyətlər təyin edilməsinə imkan verir.

14. Verilənlər bazasında Connection Pooling nədir?

• İstifadə olunan bağlantıların təkrar istifadəsi üçün nəzərdə tutulmuş mexanizmdir və performansı artırır.

15. Backup və Recovery növləri hansılardır?

• Full, Incremental, Differential yedəklər tətbiq edilir.

16. Məlumat bazası şifrələməsi nədir və nə üçün vacibdir?

• Məlumatların şifrələnməsi təhlükəsizliyi artırır və məlumatların üçüncü şəxslər tərəfindən ələ keçməsinin qarşısını alır.

17. Replication növləri hansılardır?

• Master-Slave, Multi-Master, Asynchronous və Synchronous replikasiya növləri var.

18. DBMS və RDBMS arasındakı fərq nədir?

• DBMS məlumat bazasını idarə edir, RDBMS isə cədvəlləri əlaqələndirərək daha səmərəli işləyir.

19. Məlumatların arxivləşdirilməsi nə üçün vacibdir?

• Keçmiş məlumatların saxlanması, analiz üçün təkrar istifadə edilə bilməsi üçün arxivləşdirmə aparılır.

20. Stored Procedure və Function arasındakı fərq nədir?

• Stored Procedure nəticə qaytarmır, Function isə müəyyən dəyəri qaytarır.

21-30. Sorğu Optimallaşdırma və Verilənlər Bazasının Dizaynı

21. Məlumat bazasında dizayn prinsipləri nədir?

• Normalizasiya, performans, miqyaslanabilirlik və təhlükəsizlik əsas prinsiplərdəndir.

22. OLTP və OLAP arasındakı fərqlər hansılardır?

• OLTP real vaxt əməliyyatlarını dəstəkləyir, OLAP isə analiz üçün nəzərdə tutulub.

23. Clustered və Non-Clustered indekslər nədir?

• Clustered indeks məlumatları fiziki sıralayır, Non-Clustered isə indeks səhifələri yaradır.

24. Primary və Unique Key arasındakı fərq nədir?

• Primary Key cədvəldə yalnız bir dənə ola bilər və NULL ola bilməz, Unique Key isə birdən çox ola bilər.

25. SQL Injection nədir və necə qarşısı alınır?

• SQL Injection, SQL sorğularını manipulyasiya edərək icra etmə üsuludur. Parametrik sorğulardan istifadə ilə qarşısı alınır.

26. Explain plan nədir?

• Explain plan SQL sorğusunun necə icra olunacağını göstərir və performans təhlili üçün istifadə olunur.

27. Normalization və Denormalization arasındakı fərq nədir?

• Normalizasiya redundansdan qaçır, Denormalization isə performans artırmaq üçün məlumatları təkrarlayır.

28. Məlumat bazasında Constraint nədir?

• Constraintlər məlumatların dəqiqliyini təmin edən məhdudiyyətlərdir, məsələn, NOT NULL, UNIQUE, PRIMARY KEY.

29. Cədvəldəki NULL dəyər nə deməkdir?

• NULL müəyyən bir dəyərin olmadığını göstərir.

30. Database Schema və Instance arasındakı fərq nədir?

• Schema məlumat bazasının strukturunu təsvir edir, Instance isə müəyyən anda olan məlumatları göstərir.

31-40. İnzibati İdarəetmə və Qabaqcıl Mövzular

31. Database Sharding nədir?

• Sharding, məlumatları müxtəlif serverlərə bölməklə performansı artırma metodudur.

32. DBMS-də Auto Increment necə işləyir?

• Auto Increment sütunu hər yeni yazıda avtomatik olaraq artırır, unikal dəyərlər təmin edir.

33. Materialized View nədir?

• Materialized View verilənləri fiziki olaraq saxlayır və tez-tez istifadə olunan sorğuları sürətləndirmək üçün nəzərdə tutulub.

34. Explain the CAP Theorem.

• CAP Theorem consistency, availability və partition tolerance anlayışlarını ifadə edir və üçündən ikisini seçmə məcburiyyəti yaradır.

35. Məlumat bazası tipləri hansılardır?

• Relational, NoSQL, Columnar, Key-Value və Graph DB-lər kimi fərqli tiplər mövcuddur.

36. Referential Integrity nədir?

• Cədvəllər arasında uyğun əlaqələri təmin edir, yəni Foreign Key-lər istifadə olunur.

37. Query Cache nədir?

• Keşləmə sorğu nəticələrini yadda saxlamaq üçün istifadə olunur, bu da təkrar sorğuları sürətləndirir.

38. DBA-nın əsas vəzifələri hansılardır?

• DBA verilənlər bazasının idarəsi, optimallaşdırılması, təhlükəsizlik tədbirləri və yedəkləmə ilə məşğul olur.

39. Database Migration nədir?

• Migration, məlumatların bir sistemdən digərinə köçürülməsi prosesidir, yəni bir DBMS-dən başqasına keçid.

40. Cross Join nədir?

• Cross Join hər iki cədvəldəki bütün sətirlərin birləşməsindən ibarətdir, nəticədə çoxlu sətir yaranır